Наколькі сістэма адукацыі Беларусі адпавядае еўрапейскім стандартам?
Паводле Радыё Свабода [2]
Чаму Беларусь застаецца адзінай еўрапейскай краінай, якая не далучылася да гэтак званага Балонскага працэсу, які мае выпрацаваць агульныя стандарты вышэйшай адукацыі ў Еўропе?
З канца 1990-х у Еўропе пачаўся працэс стварэння адзінай прасторы вышэйшай адукацыі. Менавіта ў 1999 годзе ў Балоні была зацверджана 29 міністрамі адукацыі і прадстаўнікамі ўнівэрсітэтаў дэкларацыя, у якой прапісана мэта — да 2010 года стварыць агульнаеўрапейскую прастору вышэйшай адукацыі.
Да працэсу рэфармавання адукацыі згодна з стандартамі балонскага працэсу Беларусь пакуль не далучылася. Хаця спробы былі гадоў 10 таму, калі намеснікам міністра адукацыі, а потым рэктарам БДУ быў Аляксандр Казулін.
У 2004 годзе была прынята нават адпаведная пастанова Савета Міністраў. Але працэс затармазіўся.
Былы прарэктар Еўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэта, прафесар Уладзімір Дунаеў лічыць, што з кожным годам ад Балонскага працэсу Беларусь аддаляецца: Уладзімір Дунаеў «Думаю вельмі далёкая, далей, чым яна была 5 гадоў таму. Па архітэктуры, па змесьце, па асноўных акадэмічных імператывах — такім жыцці ўніверсытэцкім. Па ўсіх гэтых парамэтрах далёкая. Больш за тое — усё далей і далей...»
Старшыня камісіі па адукацыі, культуры, навуцы Палаты прадстаўнікоў Уладзімір Здановіч прытрымліваецца іншага меркавання: «Калі паглядзець фармальна, то даўно знаходзімся ў гэтым самым Балонскім працэсе, толькі некалькі па-свойму. Дзве ступені вышэйшай адукацыі ў нас даўно ёсць: гэта спецыяліст і магістратура. Што тычыцца мабільнасці студэнтаў і выкладчыкаў — такая мабільнасць таксама існуе. Але яна існуе ў рамках міжнародных пагадненняў, у прыватнасці, абмену студэнтамі і выкладчыкамі. Адзіная ўмова і адзінае адрозненне (гэта патрабаванне да ўсіх) — абавязак вярнуцца назад. Што тычыцца акадэмічных свабодаў ды іншага — дык яны таксама ў нас ёсць».
Прафесар Уладзімір Дунаеў наконт двухузроўневай сістэмы падрыхтоўкі спецыялістаў цалкам не згодны з Уладзімірам Здановічам: «Па-першае, ніякіх бакалаўраў няма, ёсць спецыялісты. Другая ступень — магістр — таксама не мае ніякага дачынення да таго, што з'яўляецца гэтай другой акадэмічнай ступенню ў Балонскім працэсе. Таму што наш магістр — гэта прамежкавая ступень у падрыхтоўцы навуковых кадраў, то бок аспірантура».
У лютым 2010 года міністр адукацыі Беларусі Аляксандр Радзькоў паведаміў на калегіі міністэрства, што яно прадставіла ў Адміністрацыю прэзідэнта афіцыйны дакумент па ўваходжанні ў Балонскі працэс і будзе актыўна працаваць, каб да яго далучыцца.
Выкладчык Беларускага ўніверсітэта культуры дацэнт Алег Трусаў перакананы, што ўсё залежыць ад волі вышэйшага кіраўніцтва краіны: Алег Трусаў «Я лічу, што ўсё залежыць ад Адміністрацыі прэзідэнта, перш-наперш ад самога кіраўніка дзяржавы. І мне здаецца, што зараз у мэтах паляпшэння адносінаў з Захадам трэба тэрмінова прыняць дакумент, у якім распісаць усе стадыі далучэння да Балонскага працэсу. Калі мы хочам быць дзяржавай, спецыялісты якой цэняцца ва ўсім свеце».
Балонскі працэс складаецца з 10 асобных кірункаў. І двухузроўневая сістэма навучання (бакалаўр/магістр) — не самае галоўнае. Найбольш важныя сярод складнікаў:
* Стварэнне сістэмы ацэнкі ведаў студэнтаў, якая была б зручнай для ўсіх ВНУ з розных краін. Гэта так званыя «крэдыты»;
* Мабільнасць. Студэнты, выкладчыкі і маладыя спецыялісты могуць бесперашкодна перамяшчацца з адной краіны ў іншую. Так, можна вучыцца ў любой краіне і потым самому выбіраць месца працы ў любой краіне Еўропы;
* Кантроль якасці адукацыі. Распрацоўваюцца пэўныя стандарты і структуры, якія б рэгламентавалі і кантралявалі высокую якасць еўрапейскай адукацыі;
* Акадэмічныя свабоды.
Студэнтка-другакурсніца Еўрапейскага гуманітарнага ўніверсітэта Кацярына Сцяпанава лічыць, што беларуская мадэль істотна адрозніваецца ад еўрапейскай адукацыйнай сістэмы: «На маю думку, Балонскі працэс аказаў значна больш уплыву на еўрапейскія ВНУ, бо ў нас навучанне праходзіць больш самастойна, у нас роля выкладчыка не столь значная, бо ён адыгрывае ролю проста медыюму, які проста суправаджае ў працэсе пошуку ведаў, і не столькі пытаецца, кантралюе, як у беларускіх ВНУ, дзе вельмі шмат залежыць ад волі настаўніка, ад яго нават настрою. Больш таго, мы нашмат больш часу прысвячаем самастойнай працы, чытаем розныя тэксты. Я ўжо нават не кажу пра ўзровень гэтых сур’ёзных тэкстаў, больш акадэмічных, усясветна вядомых аўтараў чытаем. Пра такое ў беларускай сістэме навучання не можа быць нават і размовы».
Прафесар Уладзімір Дунаеў перакананы: «Самае галоўнае — гэта імператывы акадэмічнага жыцця. Прынцыпы ўніверсітэцкай аўтаноміі і акадэмічныя свабоды. Без гэтага Балонскай мадэлі быць не можа. У нас у 2009 годзе з Закону аб адукацыі прыбраны 34 артыкул, які якраз і прысвечаны акадэмічным свабодам і ўніверсітэцкай аўтаноміі. У Адукацыйным кодэксе, які рыхтуецца, яшчэ горш: там нават намёку няма на ўсё гэта».
Старшыня парламенцкай камісіі па адукацыі, культуры, навуцы Уладзімір Здановіч выказаў асабістае меркаванне, што паколькі ў самой Балонскай дэкларацыі прапісана мэта — да 2010 года стварыць агульнаеўрапейскую прастору вышэйшай адукацыі, то, магчыма, Беларусі ўжо няма куды спяшацца: «Фармальна мы туды не ўступілі і, мабыць, ужо не будзем уступаць па той прычыне, што, наколькі мне вядома, у найбліжэйшы час гэты Балонскі працэс у тым выглядзе, і тыя задачы, якія ён перад сабой ставіў, ужо будуць выкананыя, і пачнецца нейкі іншы этап у яднанні адукацыйных сістэм на тэрыторыі Эўропы».
У Беларусі бясконца ідуць спробы рэфармавання сістэмы адукацыі. Рэформу па пераводзе школы на дванаццацігодку да канца так і не давялі, абвясціўшы яе правальнай. Зноў вярнуліся да 11-гадовага навучання ў школе. Зараз вырашылі, што зноў неабходна рэфармаванне адукацыі, і Беларусь будзе працаваць над уключэннем у Балонскі працэс. У прыняты ў 2007 годзе Закон аб адукацыі ўносяцца папраўкі, а зараз у парламенце рыхтуецца да прыняцця ў другім чытанні Адукацыйны кодэкс.
Няма канца рэформам...
Паводле Радыё Свабода [2]