Алесь Краеўскі, t-styl.info
У Гародні ў верасні 2014 года, дзякуючы агульнай працы аддзелаў адукацыі і адміністрацый школ, бацькоўскага камітэта беларускіх класаў і Таварыства беларускай мовы, ўпершыню ў ХХІ ст. былі адкрыты адразу два першыя беларускія класы, дзе ўсе прадметы выкладаюцца па-беларуску. Таксама ўпершыню ў горадзе, для абодвух вучняў, якія паступілі ў 5 клас гімназіі №10, створаны ўмовы для навучання асноўных прадметаў па-беларуску. Для Гародні, дзе па перапісу насельніцтва кожны трэці лічаць роднай беларускую мову, а 23 тыс. чалавек дома на ёй размаўляюць, – 15 вучняў гэта вельмі мала.
З’яўленне ў нашым горадзе ў 2010 годзе першых беларускіх вучняў лічыцца падзеяй, неасэнсаванай большасцю. Да Менску нам далёка, дзе ёсць цэлыя школы і гімназіі па-беларуску, але ёсць нейкі пачатак і ў Гародні. Перад буйнымі святамі мы некалькі разоў наведаліся ў госці да гарадзенскіх беларусікаў, знаёміліся, віншавалі са святамі, пыталіся пра штодзённыя праблемы, спрабавалі іх вырашаць.
СШ №32 і СШ №34 знаходзяцца ў цэнтры буйнешых у горадзе мікрараёнаў "Дзевятоўка" і "Вішнявец". Тут яшчэ працуе шмат настаўнікаў, якія могуць выкладаць свае прадметы і па-беларуску. Падчас першага знаёмства з класным кіраўніком і дзецьмі мы папрасілі расказаць настаўніц пра сябе і чаму яны пагадзіліся працаваць у беларускіх класах. З дазволу адміністрацыі знаёмімся з класным кіраўніком 1А класа СШ №32 Савосцінай Ларысай Казіміраўнай.
Ларыса Казіміраўна: "Я шмат гадоў працую ў школе, маю дастатковы прафесійны вопыт для выкладання ў пачатковай школе. Сама раней навучалася ў беларускай школе, пазней скончыла Брэсцкі ўніверсітэт. Намагаюся на ўроках і перапынках весці размову з дзеткамі па-беларуску. За кароткі час вучобы некаторыя вучні, асабліва з беларускамоўных сем’яў, навучыліся адказваць па-беларуску. Тут некалькі бацькоў нашых вучняў працуюць выкладчыкамі, для іх беларуская мова – асноўны сродак камунікацыі".
Ларыса Казіміраўна заклікае сваіх калегаў не баяцца ісці ў беларускія класы і дапамагаць зацікаўленым бацькам у іх стварэнні. Бо нават кіраўнік краіны 22 красавіка 2014 году ў штогадовым Пасланні да беларускага народу і Нацыянальнага сходу казаў: "Калі мы перастанем гаварыць па-руску, мы страцім розум. Калі мы развучымся гаварыць на беларускай мове, мы перастанем быць нацыяй" і "Беларуская мова – гэта родная мова, і мы павінны яе ведаць. Мы занадта асцярожна падтрымліваем беларускую мову".
Спадарыня Ларыса сур’ёна адносіцца да абавязкаў класнага кіраўніка. Бацькі вучняў дапамаглі ёй набыць дадатковыя кнігі для навучання. На жаль, метадычны дапаможнік ёй прыходзіцца кожны дзень самастойна перакладаць з рукай мовы. Не хапае дадатковай метадычнай літаратуры па-беларуску. Дзякуй Богу, што некаторыя прыватнікі сталі выпускаць беларускія сшыткі. Ці напішуцца (перакладуцца) на наступны год неабходныя кнігі для 2 класа? Ці ёсць яны ў планах Міністэрства адукацыі?
Класны кіраўнік са сваім класам СШ №32 і госцем з ТБМ
Дваццаць гадоў назад у Гародні каля 80% школ былі беларускімі. Больш за 20 тысяч вучняў вучыліся на беларускай мове. Толькі ў адной школе №32 вучылася некалькі соцен вучняў па-беларуску. Там былі і рускія класы. Праблем на моўнай глебе не было, бо рускія школы таксама працавалі. Пасля рэферэндума 1995 г. аб роўным статусе рускай мовы з беларускай, сітуацыя змянілася на карысць рускай. Бацькі, не ўбачыўшы любові да беларускай мовы з боку кіраўніцтва, не бычылі далейшых перспектыў для сваіх дзецей, якія на ёй вучыліся. Але нават у той цяжкі час знаходзіліся патрыятычныя бацькі, якія пісалі заявы ў школы, каб іх дзеткі вучыліся па-беларуску.
Яны абыходзілі сотні кватэр іншых бацькоў, каб пераканаць іх далучыцца да адкрыцця новага беларускага класа. Бацькам прыходзілася пераадольваць розныя цяжкасці, іх часам не разумелі, бо яны адрозніваліся ад астатніх. Колькасць заяў у беларускія класы часам даходзіла ў год да 10–15 на ўвесь горад. Заявы пісалі ў розных школах горада, але класы па аб’ектыўных і суб’ектыўных прычынах так і не адкрываліся. Бацькі моцна не настойвалі, хоць мелі права згодна з Канстытуцыяй.
Толькі ў 2010 годзе, з-за прынцыповай пазіцыі бацькоў, упершыню аддзелам адукацыі была задаволена такая просьба. На наступны год іншым бацькам стала лягчэй адкрыць беларускі клас, бо іх было больш і заявы стараліся падаваць не ў розныя школы, а толькі ў дзве –СШ №32 і СШ №34. За некалькі гадоў колькасць дзетак, якія сталі вучыцца па-беларуску павялічылася.
Сёлета ў СШ №32 Ленінскага раёна пачалі вучыцца ў першым класе 9 чалавек, а ў школе №34 Кастрычніцкага раёна 6 чалавек. Агулам з верасня 2014 г. у дзвюх школах і гімназіі Гародні пачалі вучыцца па-беларуску 26 чалавек. Таксама ў дз/с №45 у абедзвюх беларускіх групах вучыцца больш за 20 чалавек. Агулам у дз/с № 54 і №45 у васьмі групах з беларускай мовай навучання – 138 чалавек (па звестках аддзела адукацыі). Уваходзячы ў каардынацыйны камітэт па папулярызацыі беларускай мовы пры аддзеле адукацыі, Таварыства беларускай мовы штогод дапамагае ствараць беларускія класы пры актыўным удзеле самых бацькоў і адміністрацый школ. Валанцёрская праца паказала правільнасць абранага накірунку па папулярызацыі беларускай мовы і беларускага навучання.
У мінулым навучальным годзе ўсе вучні беларускіх класаў СШ №34 і СШ №32 з нагоды Міжнароднага дня роднай мовы атрымалі "Гедыміна" з персанальнымі пажаданнямі і аўтографам аўтара кнігі спадара Краўцэвіча. У гэтым годзе пасля школьных дадатковых канікул мы перадамо класным кіраўнікам энцыклапедычныя даведнікі, якія дапамогуць знайсці цікавую інфармацыю для будучых экскурсій па Гарадзеншчыне. Гарадзенская турыстычная фірма "Мерцана" паабяцала правесці беларускім класам бясплатную анімацыйную экскурсію па старажытнай Гародні. На Каляды і Новы год дзеткі атрымалі ад ТБМ салодкія пачастункі.
На Каляды. Першы клас СШ №32 на "працоўных месцах"
Усе розныя, таму ўнікальныя!
Сёння, вучыцца па-беларуску паступова становіцца модным і запатрабаваным. Пераважная большасць бацькоў беларускіх класаў мае вышэйшую адукацыю. Таму калі Вы хочаце, каб ваша дзіця таксама стала адукаваным чалавекам, добра ведаючым дзве дзяржаўныя мовы, – пішыце заяву ў беларускі клас. Яны пакуль не перапоўненыя: на сённяшні дзень у іх лягчэй вучыцца дзецям і выкладаць настаўнікам.
На наступны дзень мы завіталі у Кастрычніцкі раён, СШ№34
Дзеткі двух беларускіх класаў СШ№34 са сваімі настаўніцамі
Серак Алена Віктараўна, класны кіраўнік 1К: "Я скончыла філалагічны факультэт ГрДУ імя Янкі Купалы ў 2004 годзе. Перайшоўшы з выкладчыка мовы на настаўніка пачатковых класаў спачатку пабойвалася новых патрабаванняў, але папярэдні вопыт працы і добрыя дзеці пераканалі мяне ў слушнасці пераходу ў беларускі клас. У невялікім класе дзеці знаходзяцца пад большай апекай класнага кіраўніка. Стараюцца паказаць сваі здольнасці ў час вучобы. Вучаць беларускія вершы".
Перад Калядамі і Новым годам мы зноў завіталі ў госці. Маленькая Ганначка расказала цудоўны беларускі вершык, за што атрымала салодкі пачастунак.
На Каляды каля ялінкі СШ №34
Добрае валоданне беларускай мовай і сонечная ўсмешка Алены Віктараўны дапамагаюць дзеткам хутчэй засвойваць новы матэрыял. Спадарыне Алене вельмі прыемна, калі некаторыя бацькі, прыходзячы ў школу, таксама размаўляюць з ёю на роднай мове. Кіраўніцтва адміністрацыі школы таксма валодае дзвума дзржаўнымі мовамі.
Дзеткі двух беларускіх класаў, настаўніцы і завуч СШ №34
Усе нашы суседзі – рускія, палякі, летувісы, латышы, украінцы любяць сваю родную мову і навучаюць на ёй сваіх дзяцей. Амаль у кожнага з іх былі сумныя перыяды ў гісторыі, калі яны былі вымушаны вучыць сваіх дзяцей на іншай мове. Апошннія заявы кіраўніцтва краіны даюць пэўны сігнал тым бацькам, якія вырашылі вучыць дзіця па-беларуску. Верагодна праз кароткі час будзе і беларуская ВНУ, бо даўно былі сабраны дзесяткі тысяч подпісаў за яе адкрыццё і перададзены кіраўніцтву краіны.
Калі Вы сапраўды хочаце, каб Вашыя дзеткі ведалі нароўні з рускай і беларускую мову – Вы маеце рэальную магчымасць гэта зрабіць, напісаўшы заяву ў першы беларускі клас.
Аддзелы адукацыі, бацькі з беларускіх класаў, сябры ТБМ гатовы вам дапамагчы ў стварэнні беларускай групы ў дз/с , класа ў школе. Чым больш будзе жадаючых вучыцца па-беларуску, тым больш будзе ўвагі і павагі Міністэрства адукацыі і нашых суседзяў да беларускай мовы і беларусаў. Навучаючы дзіця ў беларускім класе вы адпавядаеце імператыву сучаснасці і не губляеце рускай мовы. Вашыя пытанні і прапановы можна даслаць на адрас: tbm.garodnia@tut.by