Вольга Саўчанка
выкладчыца Мінскага радыётэхнічнага каледжа
дысцыпліна“Грамадазнаўства”
Тэма: Карупцыя і яе уплыў на развіцце грамадства.
Каментар для настаўнікаў:
У межах вывучэння галін права разглядаецца тэма “Крымінальнае права”. Мэтазгодна падчас разгляду “карупцыі” як сацыяльнага зла, за якое прадугледжана крымінальная адказнасць, паказаць:
- чым адрозніваецца адміністратыўнае правапарушэнне ад крымінальнага;
- як карупцыя закранае прававыя асновы грамадства і дзяржаўныя інстытуцыі;
- чаму карупцыя знішчае давер грамадства да існуючай ўлады, прававой сістэмы і веру асобы ў магчымасці самастойна дасягнуць поспеху, абапіраючыся на свае веды і працавітасць.
Дадзеная тэма дае шырокі спектр магчымасцяў для фарміравання медыя-інфармацыйных кампетэнцый праз выкананне заданняў рознага фармату.
Медыяадукацыйны патэнцыял:
- праца з рознымі крыніцамі інфармацыі, пошук і знаходжанне даставернай інфармацыі;
- аналіз і параўнанне інфармацыі з розных крыніц (як яна пададзена на розных сайтах);
- спецыфіка работы з міжнароднымі рэйтынгавымі сістэмамі і афіцыйнымі дакументамі з прававых парталаў.
Ход занятка.
Уступнае слова выкладчыка.
У Дакладзе ААН аб міжнароднай барацьбе з карупцыяй апошняя вызначаецца як злоўжыванне дзяржаўнай уладай для атрымання карысці ў асабістых мэтах. Сярод мноства сучасных праблем праблема карупцыі з’яўляецца адной з найбольш актуальных. Чаму? Гэта магчыма ўбачыць праз этымалагічны аналіз слова “карупцыя”. Лацінскае слова carrumpere азначае псаванне, знішчэнне, подкуп, задорванне падарункамі, спакушэнне. Не здарма карупцыю параноўваюць з іржой, бо яна псуе, раз’ядае сацыяльна-эканамічныя, палітычныя адносіны ў грамадстве.
Заданне №1.
Давайце зараз даведаемся ці так гэта на самой справе? Выкарыстаўшы любы пошуковы рэсурс, знайдзіце інфармацыю пра карупцыю ў нашай краіне, адказаўшы на наступныя пытанні:
- На якіх інфармацыйных рэсурсах магчыма знайсці інфармацыю пра карупцыю ў Беларусі?
- Якая ацэнка даецца дадзенай з’яве і барацьбе з ёй на афіцыйным узроўні?
- Як незалежныя інфармацыйныя рэсурсы характэрызуюць узровень барацьбы з карупцыяй у нашай краіне?
- Якія апошнія гучныя карупцыйныя справы можна назваць?
Абмеркаванне
Праблема барацьбы з карупцыяй – не толькі нацыянальная праблема, яна мае глабальны характар. Акрамя праваахоўных органаў краіны, якія павінны займацца адпаведна іх кампетэнцыі антыкарупцыйнай дзейнасцю (пракуратура, МУС, СК, КДБ, КДК ), існуюць грамадскія арганізацыі і міжнародныя інстытуцыі, якія спецыялізуюцца на праблемах барацьбы з карупцыяй. Яны маюць вялікае значэнне менавіта таму, што ажыццяўляюць незалежны кантроль на адпаведнасць існуючай сістэмы дзяржаўнай улады антыкарупцыйным прынцыпам і нормам.
Узгадаем асобныя міжнародныя арганізацыі: падраздзяленні ААН, Сусветнага банку, Сусветнай гандлевай арганізацыі, ЕС, GRECO, Transparency Intarnational і г.д. Звяртаем увагу на апошнюю арганізацыю, таму што яна на працягу доўгага часу (з 1997 г.) займаецца складаннем рэйтынгу карумпіраванасці дзяржаў, ранжыруе іх па ІУК. Што гэта такое?
Заданне №2.
Работа з інфармацыяй з партала: https://www.transparency.org/cpi2015/
- Расшыфруйце і вызначыце што такое ІУК? Як ён складаецца?
- Якое месца займала Беларусь у рэйтынгу краін па ІУК у:
1998
2002
2006
2010
2015
- Вызначыце пяцёрку найменьш карумпаваных краін па ранжыру ІУК.
- Якую выснову Вы можаце зрабіць па гэтых дадзеных?
- Ці можам мы давяраць гэтаму рэйтынгу? Абгрунтаванне.
Па ходу выканання гэтага задання навучэнцам трэба распавесці пра тое што неабходна правільна фармуляваць запыт, шукаць сайты з афіцыйнай інфармацыяй, лепей выкарыстоўваць афіцыйны сайт арганізацыі, таму што вынікі даследвання могуць інтэрпрэтавацца па рознаму (у розных краінах, для розных аўдыторый і г.д.) Выкананне заданняў спрыяе развіццю крытычнага стаўлення да медыяпаведамленняў, неабходнасці пошуку першакрыніцы інфармацыі.
Абмеркаванне
Зараз даведаемся, як ўзровень карупцыі адбіваецца на грамадстве. У красавіку 2012 года ўпершыню быў падрыхтаваны рэйтынг краін па ўзроўню шчасця і задавальнення жыццём. Ен быў прымеркаваны да канферэнцыі ААН па шчасцю, якая праводзілася па рашэнню Генеральнай Асамблеі ААН. Амаль у кожнай краіне свету праводзілася апытанне інстытутам Гэлапа. Даследчыкі вылучылі шэсць асноўных крытэрыяў, якія вызначаюць узровень дабрабыту: ВУП на душу насельніцтва, сацыяльная падтрымка, уяўленне пра ўзровень карупцыі, асабістая свабода, удзел у дабрачыннасці і чаканая працягласць здаровага жыцця. Аўтары праекта лічаць, што такія даследванні дапамагаюць дзяржаўным інстытуцыям лепш разумець грамадзян і рэагаваць на іх чаканні.
Заданне №3.
- Зайдзіце на старонку інфармацыйна-аналітычнага парталу “Гуманітарныя тэхналогіі” http://gtmarket.ru/news/2015/04/24/7130 і вызначыце, якое месца займае Беларусь у гэтым рэйтынгу за 2015 год.
- Параўнайце яго з месцам у рэйтынгу ІУК.
- Вызначыце першую пяцёрку гэтага рэйтынгу і рэйтынгу ІУК.
- Зрабіце высновы, як карупцыя ўплывае на узровень шчасця і дабрабыту грамадства.
Абмеркаванне.
Як бачым, наўмыснае выкарыстанне асобамі сваіх дзяржаўных пасад, на любым узроўні, адмоўна адбіваецца на ўсім грамадстве. А як змагацца з гэтым злом? Кожная краіна прымае меры, каб супрацьстаяць гэтай латэнтнай з’яве. На сусветным узроўні гэта “Канвенцыя ААН па барацьбе з карупцыяй”, да якой далучылася і Беларусь. Пачаць знаёмства з гэтай тэмай магчыма праз працу з афіцыйным дакументам “Законам аб барацьбе з карупцыяй”. Знайдзіце тэкст гэтага закона і выканайце наступнае заданне. Навучэнцы працуюць з парталам http://www.pravo.by/
Закон аб барацьбе з карупцыяй:
http://www.pravo.by/main.aspx?guid=12551&p0=H11500305&p1=1&p5=0
Заданне №4
- “Закон аб барацьбе з карупцыяй” пачаў дзейнічаць з ______________
- Суб’ектамі карупцыйных правапарушэнняў з’яўляюцца ___________
- Барацьба з карупцыяй грунтуецца на наступных прынцыпах ________
- Існуе спецыяльнае падраздзяленне па барацьбе з карупцыяй ________
- Тэрмін прадстаўлення дэкларацыі об даходах і маемасці у падаткавую інспекцыю __________
- Пералічыце карупцыйныя правапарушэнні, абапіраючыся на закон (сваімі словамі):
- Хто і ў якой форме ажыццяўляе грамадскі кантроль у сферы барацьбы з карупцыяй?
Абмеркаванне, падвядзенне вынікаў
Дамашняе заданне:
Каб больш дасканала разабрацца ў гэтай тэме, прапануем самастойна прапрацаваць наступныя пытанні:
- Формы карупцыі
- Міжнародны вопыт барацьбы з карупцыяй;
- Асноўныя напрамкі барацьбы з карупцыяй у Беларусі.
