Паспрабавала сёння перачытаць паказанні нашых літаратараў па справе Саюза вызвалення Беларусі. Гэта 1930-й год, шчэ няма масавых расстрэлаў, і катаванні шчэ не такія вычварэнскія: збіццё, пагрозы, "канвеер" (допыты цягам некалькіх сутак без перапынку), але пальцы шчэ ў дзверы не сунуць і на голых людзей крэслы не ставяць і не садзяцца на іх. То бок тыя, хто ў прынцыпе маглі трымацца – шчэ маглі неяк трымацца.
Даўно хацела іх перачытаць з улікам ужо цяперашняга досведу, паглядзець іншым вокам.
Думала, мо, нешта адкрыецца мне больш сапраўднае ў іхных словах і паводзінах.
Дачытаць не змагла, аналізаваць не змагла, толькі бегала вачамі па радках і думала: "Бедныя вы, бедныя..."
Калі пісалася "Бельгія", мне хацелася сярод іншага прагаварыць думку пра тое, што харошыя людзі часта патрабуюць ад іншых харошых людзей стаць іншымі. Закаханыя жанчыны хочуць ад мужчын, каб тыя сталі іншымі. Мамы хочуць ад дзяцей, каб тыя сталі іншымі. Крытыкі хочуць гэтага ад творцаў. Начальнікі ад падначаленых, улада ад народа. Не ведаю, ці счыталася гзта ў тэксце, але асабістая драма таго героя, якога ў "Бельгіі" завуць Алесем Дударом – я не ведаю, наколькі ён атрымаўся сапраўдным – якраз у тым, што ад яго бясконца патрабавалі стаць іншым, і ён сумленна спрабаваў гэта рабіць. Ён быў добрым сынам строгай маці, і слухацца моцнага было напрацаваным у дзяцінстве навыкам.
Але за што я гэтага героя люблю – за тое, што ў выніку ён заўсёды ўрэшце рэшт пляваў і на тых, хто нешта патрабаваў, і на змарнаваныя свае сілы, і на сябе іншага, і вяртаўся да сябе сапраўднага. Гэты сапраўдны быў далёка не ідэал, але між тым.
Мне вельмі дарагая слабасць моцных людзей. У ёй значна больш праўды, чым у расповедах пра подзвігі.