Рэдка цяпер выпадае пасмяяцца, але я сёння ўвесь вечар смяюся сабе ў вусы, дык падзялюся і з вамі)
Вы ж памятаеце, што я чалавек зусім нерэлігійны, хаця і гісторыя царквы, і добрыя людзі царквы мяне цікавяць, і я шмат каго ведаю, а з кімсьці са святароў самых розных канфесій і сябрую.
Сёння давялося мне ў добрай кампаніі быць у маладзечанскім касцёле капуцынаў. Капуцыны мне добра знаёмыя, я іх люблю, троху ведаю іхную гісторыю, таму стаю сабе ў групе і з задавальненнем слухаю расповед маладзечанскага айца. І тут з'яўляецца другі капуцын.
- А вось, дарэчы, айцец Андрэй са Смалявічаў! - аб'яўляе наш суразмоўца.
- О! - рэагуе мая кампанія, - а вось у нас тут Ганна са Смалявічаў!
Якая падстава!)
Айцец, значыцца, паварочваецца да мяне, строгім капуцынскім позіркам пражыгае ўва мне дзірку і пытаецца настаўніцкім голасам:
- Са Смалявічаў?!
Мне ніякавее ад таго позірку, і я пішчу чамусьці вінавата:
- Так, я знаёмая з былым пробашчам...
Смалявіцкі капуцын глядзіць на мяне яшчэ стражэй, свідруе позіркам пару новых дзірачак і кажа:
- Я ўжо паўтара года новы пробашч, а са мной вы яшчэ не знаёмая! Заўтра ў дзесяць - імша!
Божа! Я і падумаць не магла, што я гэта не я, а насамрэч заблукалая каталічка смалявіцкай парафіі, якую вылавілі ў Маладзечне! Стаю і ліхаманкава ўспамінаю, што такое імша!
Ачомалася толькі на вуліцы) От што робяць з людзьмі браты капуцыны)
…
Мімаходзь узгадала сёння пра адваката Фёдара Пляваку: напрыканцы ХІХ стагоддзя гэта быў лепшы адвакат імперыі, абараняў сялян, рабочых, але адначасова - розных прагрэсіўных багатых людзей кшталту Савы Марозава, выйграў больш за 200 судоў, быў маральным аўтарытэтам і надзвычай прыстойным чалавекам, гэта я фонам ведала з гісторыі рускай літаратуры. Але сёння па справе трэба было чытануць больш падрабязна, і пакуль я чытала розныя спасылкі, нешта шчымела і шчымела ўва мне чымсьці да болі знаёмым.
І канешне. Што б вы думалі. Ён сын паўстанца 1830 года, высланага ў Сібір.
Што праўда, звесткі гэтыя - пра бацьку ягонага - няпэўныя, і ягоная, прыкладам, унучка такога сваяцтва не пацвярджала. Ну яшчэ б яна іх пацвердзіла.
Кажуць, быў ён вельмі мяккі, ветлівы чалавек з мілагучным голасам, добрым маўленнем, надзвычайных інтэлектуальных здольнасцяў, прыемны і далікатны ў зносінах, але вельмі цвёрды ў перакананнях і ўпарты ў адвакацкай справе. Памёр ад разрыва сэрца, ясная справа.
…
Алесь Дудар. Скрыжалі. 1926
1.
За мастом разышліся вілаватыя сьцежкі,
Разышліся дарогі…
І трава пры дарозе, і дзірван на ўзьмежках,
І туман крутарогі.
Не прайсьці, не праехаць і назад не вярнуцца
Праз бары, дзе бярозы верхавінамі гнуцца –
Разышліся дарогі.
2.
І праз вецер заходні, і праз вецер і слоту
Пахне днём і вясною.
Не магу і ня здамся… Будзе ў песьнях яснота,
Будзе сонца са мною.
Заімжыць пазалотай лёгкакрылая песьня
І не будзе самотна, і не будзе мне цесна –
Пахне днём і вясною.
3.
Там, у сонцавай хаце, што на ўзьмежку нябёсаў,
Пазалочаны ганак.
Ходзіць месяц бялявы і галосіць, галосіць,
Як забыты каханак.
Пойдзе месяц надхмар’ем на зялёныя ўзгор’і,
І да самага раньня вартаваць будуць зоры
Пазалочаны ганак…
4.
Будзе плакаць дзяўчынка, будзе плакаць ад болю,
Будуць слёзы як срэбра.
Бо на першае гора не забыцца ніколі –
Мусіць гэтак і трэба.
Калі ляльку пабілі, не паможаш нічым тут –
Над пабітаю лялькай будзе плакаць дзяўчынка,
Будуць слёзы як срэбра.
5.
Можна ў горы з усьмешкай, можна плакаць ад шчасьця –
Будзе сэрца як крэмень.
Засумуе асіна, стане лісьцямі шастаць,
Стануць стыгнуць карэньні.
Дні з начамі праскачуць, як шалёныя коні.
Цела зробіцца кволым, стануць срэбнымі скроні –
Будзе сэрца як крэмень.
6.
Выйду, выйду ў нізіны, дзе прасторы і вежы.
Загарацца сузор’і.
У кім гарачае сэрца, таго смутак драпежны
Ня супыніць, ня зморыць
Выйду, выйду на горы, дзе лунаюць сусьветы,
Кіну песьню ў пагоню за мяцежнікам-ветрам -
Загарацца сузор’і.
7.
І ні лютае гора, ні балючая крыўда
Не павіснуць на крыльлях.
Прыдуць людзі ліхія, да з каменьнямі прыдуць,
Прыдуць з крыкам зьвярыным.
Будуць бэсціць адважных, што ўзьняліся на ўзвышшы,
І ад злосьці бясьсільнай, як ваўкі заскавычуць –
Не павіснуць на крыльлях.
…
Звычайна, калі я хварэю, што называецца, "з тэмпературай", я плюю на медыцынскія рэкамендацыі і тэмпературу сабе збіваю адразу, нават 37.5, бо не магу доўга валяцца ў непрытомнасці. Увесь час трэба і на кухні круціцца, і заняткі весці, і нейкія сямейныя пытанні вырашаць.
А тут склалася так, што нават і магу. Паклала я сабе пад правую руку ібупрафен на цяжкі выпадак, легла і стала хварэць як чалавек, "з тэмпературай".
Госпадзе. Асабліва ўночы. Нейкая змененая свядомасць, у якой усе тыя псіхічныя механізмы, якія выпрацаваліся апошнім часам, усе падпоркі і затычкі, якімі я пазакрывала дзіркі невыноснай рэальнасці, як паплылі, як пасыпаліся, як паўстаў перада мной увесь цяперашні, чорт яго бяры, свет у ягонай (тут нецэнзурна) разнастайнасці, што я, канешне, кінула эксперыментаваць, сербанула ібупрафену, хуценька сабрала сябе па завуголлях і пайшла тушыць пярлоўку з апенькамі.
І я думаю, што калі цяперашняе стане мінуўшчынай, якраз тыя, хто ў гэтыя часы захоўвае нібыта здаровы глузд і зайздросны супакой - вось як я, напрыклад - ў гэтай мірнай і светлай будучыні якраз кукушкай і паедуць. Проста ад усведамлення, як мы маглі ва ўсім гэтым жыць, чытаць, пісаць, вучыць і чухаць за вушкамі катоў.
…
Калі ты чатыры дні валяешся ў ліхаманцы, а потым раз - і папусціла, дык можаш знайсці сябе дзе заўгодна. Мяне мае мужчыны знайшлі ў ваннай, дзе я чамусьці з неймавернай жарсцю намывала сантэхніку, распяваючы бадзёрым альтом раманс пра "бедну Надзеньку")
Муж ажно расчуліўся. Падыйшоў, доўга стаяў моўчкі, назіраючы, а потым прамовіў праз скупую мужчынскую слязу:
- Ажыла...
…
Была на вёсцы, і здарылася там са мной містычная гісторыя.
Позні вечар, снег, бярэцца на добры такі мароз. Я стаю на ганку ў задуменні. Усе мясцовыя жывёлы - сабака ў вальеры і сем тутэйшых катоў - пазашываліся ў свае будкі, домікі і норы. Сцюдзёная ціша, і толькі на рацэ нешта ціхенька шапоча.
І тут з цемры выходзіць агромністы чорны кот. У цемры, канешне, большасць катоў - чорныя, але гэты - чарней за цемру. Падыходзіць да дзвярэй і басам кажа мне: "Мау". І пачынае настойліва шкрабціся ў дзверы. Як дадому.
Бог ведае, што за кот, думаю я. Тутэйшая гаспадыня мае добрае сэрца, мо, гэты прыблуда цяпер тут таксама корміцца. Але ж каб ламіцца ў хату - за мясцовымі такое не водзіцца. А ён шкрабе і шкрабе, і паглядае на мяне гэтак строга: маўляў, што стаіш, рапэта, давай адчыняй.
Хм, думаю. Мо, я чаго не ведаю, і яму можна. Ладна, паглядзім - і адчыняю яму дзверы.
Гэты бамбіза шнырае ў хату.
Стаіць з хвіліну слупом у сенцах.
І куляй вылятае на двор! Шух - і яго паглынае навакольная цемра.
Ёсць тут тлумачэнне рацыянальнае: чужы кот памыліўся, увайшоў, так бы мовіць, не ў тыя дзверы, зразумеў памылку і збег.
Але ёсць і містычнае. Некаторыя месцы ў нашым жыцці абараняюць нас нават тады, калі мы самі адчыняем дзверы злу.