Апублікаваны апошнія вынікі PISA 2022. У той час як агульны ўзровень паспяховасці знізіўся, некаторыя адукацыйныя сістэмы дамагліся прагрэсу ў ліквідацыі разрыву ў дасягненнях.
Восьмы раўнд Праграмы АЭСР па міжнароднай ацэнцы навучэнцаў (PISA) 2022, першапачаткова запланаваны на 2021 год і адкладзены з-за пандэміі COVID-19, стаў першым маштабным даследаваннем з дадзенымі аб тым, як пандэмія паўплывала на паспяховасць і самаадчуванне навучэнцаў.
PISA 2022 правярала амаль 700 000 15-гадовых навучэнцаў з 81 краіны-члена АЭСР і краін-партнёраў па матэматыцы, чытанню і прыродазнаўству (Беларусь у даследаванні 2022 года не ўдзельнічала - рэд.). Гэта даследаванне мела фокус увагі на матэматыку і было першым, у якім сабраны даныя аб паспяховасці, дабрабыце і роўнасці навучэнцаў да і пасля пандэміі COVID-19.
PISA 2022 зафіксавала беспрэцэдэнтнае падзенне паспяховасці ў краінах АЭСР
У цэлым ацэнка PISA 2022 зафіксавала беспрэцэдэнтнае падзенне паспяховасці ў краінах АЭСР. У параўнанні з 2018 годам сярэдняя паспяховасць знізілася на 10 балаў па чытанні і амаль на 15 балаў па матэматыцы. Рэзкае падзенне паспяховасці па матэматыцы ў тры разы большае, чым любыя папярэднія паслядоўныя змены, і асабліва значнае ў такіх краінах, як Германія, Ісландыя, Нідэрланды*, Нарвегія і Польшча, ва ўсіх якіх у перыяд з 2018 г. паказчык па матэматыцы знізіўся на 25 балаў і больш. 
Зніжэнне паспяховасці можна толькі часткова звязаць з пандэміяй COVID-19: падзенне балаў па чытанні, па прыродазнаўчых навуках і матэматыцы было відавочным яшчэ да 2018 года.
«З моманту свайго запуску ў 2000 годзе PISA зарэкамендавала сябе як эфектыўны каталізатар рэформ, накіраваных на павышэнне якасці і ўплыву сістэм адукацыі ва ўсім свеце. Гэта магутны інструмент, які палітыкі могуць выкарыстоўваць для таго, каб іх сістэмы адукацыі былі максімальна эфектыўнымі. Адукацыя і навыкі маюць асноватворнае значэнне для таго, каб маладыя людзі мелі найлепшыя магчымасці для развіцця, адаптацыі да свету, які хутка змяняецца, для ўкладу, удзелу, для прасоўвання наперад і для таго, каб карыстацца магчымасцямі, якія адкрываюцца перад імі ў нашых эканоміках і грамадствах. ", – заявіў генеральны сакратар АЭСР Маціяс Корман, прадстаўляючы даклад у Парыжы.
«PISA 2022 дапамагае вызначыць параўнальныя перавагі сістэм адукацыі, якія паказалі добрыя вынікі, нягледзячы на нядаўнія ўзрушэнні. Гэта дазваляе палітыкам у розных краінах абапірацца на гэтыя ідэі, прыстасоўваючы іх да сваіх канкрэтных абставінаў, калі гэта неабходна, і праводзіць рэформы сістэм адукацыі для больш светлай і квітнеючай будучыні».
З іншага боку, многія краіны, у тым ліку Камбоджа, Калумбія, Коста-Рыка, Інданезія, Марока, Парагвай і Румынія, хутка пашырылі доступ да адукацыі за апошняе дзесяцігоддзе, напрыклад, дабіўшыся значнага прагрэсу ў напрамку ўсеагульнай сярэдняй адукацыі.
Рэйтынг PISA узначаліў Сінгапур, Эстонія – на першым месцы ў Еўропе
Вынікі PISA-2022 (15 краін-лідараў). Крыніца OECD
У матэматыцы Сінгапур і пяць іншых адукацыйных сістэм Усходняй Азіі, Макао (Кітай), Кітайскі Тайбэй, Ганконг (Кітай)*, Японія і Карэя, апярэдзілі ўсіх астатніх. Гэтыя ж краіны і тэрыторыі былі лепшыя па выніках навукі разам з Эстоніяй і Канадай*. У чытанні Ірландыя* выступіла гэтак жа добра, як Японія, Карэя, Кітайскі Тайбэй і Эстонія.
Яшчэ ў дзесяці краінах і тэрыторыях вялікая доля ўсіх 15-гадовых падлеткаў набыла хаця б базавыя веды ў матэматыцы, чытанні і прыродазнаўстве, а таксама высокі ўзровень сацыяльна-эканамічнай справядлівасці з пункту гледжання вынікаў: Канада, Данія, Фінляндыя, Ганконг (Кітай), Ірландыя, Японія, Карэя, Латвія, Макао (Кітай) і Вялікабрытанія. Нягледзячы на тое, што сацыяльна-эканамічны статус застаецца істотным паказчыкам прадукцыйнасці, адукацыю ў гэтых краінах і тэрыторыях можна лічыць больш справядлівай, чым у іншых.
Гендарны разрыў і праблема паспяховасці імігрантаў
Як паказваюць вынікі PISA, у 2022 годзе хлопчыкі пераўзышлі дзяўчынак па матэматыцы на пяць балаў, але дзяўчынкі апярэдзілі хлопчыкаў па чытанні на 24 балы ў сярэднім па краінах АЭСР. Гендарны разрыў у паспяховасці па матэматыцы не змяніўся за перыяд з 2018 па 2022 гады ў большасці краін, пры тым, што паспяховасць вучняў абодвух палоў у цэлым знізілася. Аналітыкі PISA таксама выявілі, што навучэнцы-неімігранты, як правіла, пераўзыходзяць імігрантаў па трох прадметах у большасці краін-удзельніц, хоць і не ва ўсіх з іх. Школьнікі-імігранты, як правіла, менш паспяховыя, чым іх аднагодкі, якія нарадзіліся ў сваіх краінах.
Наступствы пандэміі COVID-19 неадназначныя
Аналізуючы наступствы пандэміі COVID-19: каля паловы навучэнцам у краінах АЭСР закрылі навучанне больш чым на тры месяцы. Але вынікі не паказваюць відавочнай розніцы ў тэндэнцыях эфектыўнасці паміж адукацыйнымі сістэмамі з абмежаваным закрыццём школ, такімі краінамі як Ісландыя, Швецыя і Кітайскі Тайбэй, і сістэмамі, якія сутыкнуліся з больш працяглымі закрыццямі школ, такімі як Бразілія, Ірландыя* і Ямайка*.
Даследаванне таксама паказвае, што наяўнасць настаўнікаў, якія дапамагаюць навучэнцам, якія жывуць у нястачы, мае найбольшую сувязь з паспяховасцю па матэматыцы ва ўсёй АЭСР. Ацэнкі па матэматыцы былі ў сярэднім на 15 балаў вышэйшыя ў тых месцах, дзе навучэнцы пагадзіліся, што ў іх быў добры доступ да падтрымкі настаўнікаў. Гэтыя вучні таксама больш упэўнена, чым іх аднагодкі, вучыліся аўтаномна і дыстанцыйна. Нягледзячы на гэта, у 2022 годзе толькі кожны пяты навучэнец паведаміў, што атрымліваў дадатковую дапамогу ад настаўнікаў на некаторых уроках. Каля васьмі працэнтаў ніколі або амаль ніколі не атрымлівалі дадатковай падтрымкі.
Змены ўплыву тэхналогій на паспяховасць дзяцей у адукацыі
Даследаванне таксама паказвае хуткае змяненне ўплыву тэхналогій на паспяховасць дзяцей у адукацыі. PISA паказвае, што ўмеранае выкарыстанне лічбавых прылад у школе звязана з больш высокай прадукцыйнасцю, але гэта залежыць ад тэхналогіі, якая выкарыстоўваецца для падтрымкі, а не адцягвання ад навучання.
У сярэднім па краінах АЭСР навучэнцы, якія праводзілі да адной гадзіны ў дзень на лічбавых прыладах для вольнага часу, набралі на 49 балаў больш па матэматыцы, чым навучэнцы, якія праводзілі ад пяці да сямі гадзін у дзень, даследаванні ўлічвалі сацыяльна-эканамічнае становішча навучэнцаў і школы.
У сярэднім па краінах АЭСР 45 % навучэнцаў адзначылі, што нерваваліся ці трывожыліся, калі іх тэлефонаў не было побач, а 65 % адзначылі, што яны пераключаліся на выкарыстанне лічбавых прылад хаця б на некаторых уроках матэматыкі. Доля перавысіла 80% у Аргенціне, Бразіліі, Канадзе*, Чылі, Фінляндыі, Латвіі*, Манголіі, Новай Зеландыі* і Уругваі. Навучэнцы, якія паведамлялі, што іх увагу адцягвалі іншыя навучэнцы з выкарыстаннем лічбавых прылад на некаторых, большасці або на ўсіх уроках матэматыкі, набралі на 15 балаў ніжэй у тэстах PISA па матэматыцы, чым тыя, хто гэтага амаль не адчуваў. Гэта ўяўляе сабой эквівалент трох чвэрцяў паўнавартаснага навучання, нават пасля ўліку сацыяльна-эканамічнага профілю навучэнцаў і школ.
Поўная справаздача разам з аналізам краін, зводкамі і дадзенымі даступная на сайце https://www.oecd.org/pisa/
Заўвага: Выкарыстанне зорачкі (*) побач з назвай краіны або эканомікі паказвае на праблемы з выкананнем тэхнічных стандартаў PISA па выбарцы.
Чакайце. Хутка раскажам пра ключавыя ідэі PISA 2022: Чаму мы можам навучыцца ў гнуткіх і адаптыўных адукацыйных сістэм?
Крыніцы:
- https://www.oecd.org/newsroom/decline-in-educational-performance-only-partly-attributable-to-the-covid-19-pandemic.htm
- https://www.bbc.com/russian/articles/c97rv28rm8eo