Алена Сом,
настаўніца беларускай мовы
базавай школы №5 г.Полацка
Беларуская мова
Kлас: 8
Tэма ўрока: Публіцыстычны стыль (паглыбленне паняцця)
Сувязь з папярэднімі ведамі: вучні ведаюць, які стыль называецца публіцыстычным, дзе выкарыстоўваюцца тэксты гэтага стылю, знаёмы з жанрам нататкі
Мэты ўрока:
- вучні даведаюцца пра функцыі публіцыстычнага стылю, яго задачы, асноўныя рысы
- вучні змогуць назваць характэрныя асаблівасці мовы публіцыстычнага стылю
- вучні даведаюцца пра асаблівасці жанру рэпартажу
Мэты ўрока медыяадукацыйныя:
- на прыкладзе рэпартажа прасачыць, як медыя ўплываюць на разуменне падзей чытачамі
Мэты ўрока мовай вучняў:
- змагу расказаць, які стыль называюць публіцыстычным, апішу яго функцыі, задачы, асноўныя рысы
- назаву не менш за 3 характэрныя асаблівасці мовы дадзенага стылю
- змагу патлумачыть, чым рэпартаж адрозніваецца ад інфармацыйнай нататкі
Ход урока (метады і заданні):
1. Арганізацыйны момант, праверка дамашняга задання.
2. Абвяшчэнне тэмы і мэтаў урока.
3. Узнаўленне вядомага праз апытанку:
• Які стыль называецца публіцыстычным?
• Дзе мы можам убачыць/пачуць тэксты гэтага стылю?
• Што вы ведаеце пра такі жанр публіцыстычнага стылю, як нататка?
4. Работа ў парах: па азнаямленні з новым матэрыялам па падручніку, запаўненне раздатачных аркушоў з дапамогай падручніка(~10 хвілін).
Публіцыстычны стыль
1.Публіцыстычны стыль – гэта стыль _____________________________
і _______________________________________________________________.
2. Функцыі публіцыстычнага стылю ________________і _________________.
3.У публіцыстычным стылі могуць выкарыстоўвацца элементы
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________
___________________________________________.
4.Задачы публіцыстычнага стылю:
_____________________________ і ______________________________.
5.Асноўныя рысы:
• __________________________
• __________________________
• __________________________
• __________________________.
6.Характэрныя асаблівасці:
• Выкарыстанне_____________________________________________
• Часта ўжываюцца сказы (5) ___________________________________
__________________________________________________________
• Часта ўжываюцца рытарычныя _______________і _______________
• Выкарыстанне тропаў (4): ____________________________________
__________________________________________________________
5. Франтальная праверка табліцы (вучні па лацужку зачытваюць адказы).
6. Знаёмства з жанрам рэпартажу (паведамленне настаўніка).
Рэпартаж – матэрыял з месца падзей. Жанр журналістыкі, спецыфікай якога лічыцца аператыўнасць. Акрамя таго, для гэтага жанру характэрна бесстаронняе (без адзнак) асвятленне падзей і маецца на ўвазе, што рэпарцёр з'яўляецца відавочнікам або удзельнікам апісванага.
Менавіта факт абавязковай прысутнасці аўтара сюжэту на месцы дзеяння ёсць істотнае адрозненне рэпартажу ад проста інфармацыйнай нататкі. Задача журналіста – расказаць пра падзею так, каб вы быццам бы самі пабывалі на месцы падзеі.
Тэрмін паходзіць ад французскага «reportage» і ангельскага «report»: агульны корань - лацінскі («reporto» - перадаваць). Рэпартажы звычайна падзяляюцца на тэлевізійныя і газетныя, хоць на самай справе могуць прагучаць па радыё, быць апублікаваныя ў часопісах і/або інтэрнэт-выданнях.
7. Глядзім прыклад тэлевізійнага рэпартажу: https://youtu.be/u5Pu3CR4qUY (рэпартаж канала “Беларусь 1” ад 24.12.2014 пра батлейку ў касцёле).
8. Франтальнае апытанне – называем істотныя прыкметы рэпартажу(надзённасць, значнасць падзеі, ілюзія прысутнасці), яго адрозненні ад нататкі(прысутнасць журналіста на месцы падзеі).
9. Работа ў групах (3 групы, ~15 хвілін).
Вучні атрымліваюць заданне напісаць рэпартаж у газету пра ўяўную падзею па карцінцы (карцінка аднолькавая для ўсіх груп). Заданне (надрукавана на асобных аркушах, групы не ведаюць асаблівасці задання іншых груп).
Напішыце рэпартаж у газету пра падзею, якую вы бачыце на карцінцы
НАШТОБУЗУ (на што буду звяртаць увагу):
• Чытаем параграф падручніка, пры наяўнасці пытанняў задаем іх настаўніку
• Ваш рэпартаж складаецца з ЗАЧЫНУ (1-2 сказы), ЦЭНТРАЛЬНАЙ ЧАСТКІ (4-7 сказаў і КАНЦОЎКІ (1-2 сказы). Пры напісанні будуць ужытыя 2 ці больш аднасастаўныя сказы.
• Пры напісанні рэпартажу бераце пад увагу напісаныя ніжэй абставіны.
Абставіны (група 1):
Вы пішаце рэпартаж для сур’ёзнага выдання, якое займаецца фінансамі і аналітыкай. Таму пра падзею трэба пісаць стрымана, без залішніх эмоцый, аднак разам з тым рэпартаж павінен зачапіць вашага чытача-бізнэсоўца.
Абставіны (група 2):
Вы пішаце рэпартаж для навуковага выдання. Таму пра падзею трэба пісаць з прыцягненнем навуковых паняткаў, стрымліваць залішнія эмоцыі. Ваш чытач-навуковец павінен ведаць, што рэпарцёры яго любімага выдання – не прафаны ў навуцы.
Абставіны (група 3):
Вы пішаце рэпартаж для масавага забаўляльнага выдання. Эмоцыі, настрой, непасрэдная атмасфера – вось што любяць вашы чытачы. Болей яркіх фарбаў!
10. Прадстаўнікі ад кожнай групы зачытваюць свае рэпартажы.
Праводзіцца абмеркаванне, з якога робіцца выснова, што адну і тую ж падзею можна падаць і пракаментаваць вельмі па-рознаму. Карцінка (дзяўчынка з мячыкам) – наш факт, а ўсё астатняе – меркаванні “рэпарцёраў”. Таму пры чытанні/праглядзе навін варта звяртаць увагу на факты, а не на меркаванні.
Спосаб праверкі дасягнення мэтаў урока вучнямі:
Падводзім вынікі ўроку праз экспрэс-тэст (раздрукаваны ці запісаны на дошцы, пасля ўзаемаправерка па ўзоры):
1. Публіцыстычны стыль ужываецца… (у перыядычным друку, пры прамовах)
2. У публіцыстычнага стылю дзве функцыі -- … (інфармацыйная і пабуджальная)
3. Задачы публіцыстычнага стылю – … інфармацыю (паведаміць, перадаць) і … на чытача (уздзейнічаць, уплываць)
4. Тры рысы публіцыстычнага стылю, якія я добра запомніў, гэта … (надзённасць/лаканічнасць/даходлівасць/яркасць/абагульненасць/эмацыянальнасць)
5. У тэкстах публіцыстычнага стылю часта ўжываюцца сказы… ( простыя, няпоўныя, аднасастаўныя, пытальныя, клічныя; мінімум 3 прыклады)
6. У тэкстах публіцыстычнага стылю, як і ў мастацкіх тэкстах, мы часта сустракаем… (мастацкія тропы)
7. Газетны/тэлевізійны матэрыял з месца падзей – гэта… (рэпартаж)
8. У рэпартажы журналіст абавязкова… (прысутнічае на месцы падзеі)
9. Самая важная рыса рэпартажу -- … (аператыўнасць)
10. Пры чытанні/праглядзе навін трэба адрозніваць факты ад … (меркаванняў).
Дамашняе заданне:
Выбраць любы кароткі артыкул з перыядычнага друку і паспабаваць прааналізаваць, якую думку журналіст спрабуе данесці да чытача.
Пытанні для аналіза:
• Навошта гэта было напісана?
• Хто можа атрымаць карысць ад гэтага паслання?
• Каму можа быць прычыненая шкода?
• Ці карыснае гэта паведамленне для мяне і людзей, падобных да мяне?
• Што апавядальнік хоча, каб я запомніў?
Матэрыялы і дыдактычныя дапаможнікі: падручнік для 8 класа
Спампаваць у фармацe .doc
