Што даўно пара мяняць у беларускай школе? Настаўнікі падзяліліся набалелым

Таварыства беларускай школы і Nastaunik.info выступілі партнёрамі даследавання праблем адукацыі, якое праводзіла ініцыятыва teenjob.by. 

Прапануем вам азнаёміцца з вынікамі даследавання і яго рэзанансам у прэсе:

Больш свабоды настаўнікам і не шаблонная прафарыентацыя для вучняў.
У Менску падвялі вынікі аналізу сярэдняй школы Беларусі ў межах EduForum 2020. Кажа эксперт форуму, намесніца старшыні Таварыства беларускай школы Тамара Мацкевіч: – Нам трэба рабіць карэнную рэформу, дэсаветызацыю нашай школы, ставіць яе на дэмакратычныя рэйкі, укараняць новыя методыкі і змест новы. Калі мы будзем рабіць адно, напрыклад, удасканалім змест, гэта не будзе працаваць. Крызіс ужо зайшоў вельмі-вельмі глыбока. Гэтую сістэму немагчыма рэфармаваць, немагчыма ўносіць праўкі ў адукацыйны кодэкс. Усё састарэла і трэба ўсё мяняць.  Аналіз стану сярэдняй школы арганізатары форуму плануюць перадаць у міністэрства адукацыі Беларусі дзеля азнаямлення.


 

Ребёнок.by:
Ад бацькоў і дзяцей скаргі на школьную праграму можна пачуць часта. А вось настаўнікі, здавалася б, па іншы бок барыкад: яны павінны быць згодныя з фарматам, у якім выкладаюць. Але ў педагогаў таксама ёсць нямала пытанняў да сістэмы адукацыі. Выказацца аб набалелым яны змаглі падчас форуму Eduforum-2020 ды які прайшоў на днях у Мінску. Мерапрыемства стала завяршальным этапам сацыяльнага даследавання «Маніторынг і ацэнка школьнай адукацыі ў Беларусі».

Аўтар гэтай ідэі - магістрантка БДУ і заснавальнік маладзёжных праектаў Валерыя Амялюсік . Яе камандзе атрымалася апытаць звыш 800 вучняў і 100 настаўнікаў, якія распавялі, што менавіта хочуць памяняць у школе. Гэтыя меркаванні ляглі ў аснову абмеркавання на Eduforum-2020  дзе, дарэчы, працавалі не толькі настаўнікі, але і бацькі з вучнямі. У бліжэйшы час петыцыю па выніках дыскусіі накіруюць у Міністэрства адукацыі. А пакуль мы раскажам пра найбольш цікавых момантах, якія агучылі ўдзельнікі форуму.

Змест школьнай праграмы трэба сур'ёзна мяняць 

Настаўніца Таццяна Зянько выкладае матэматыку ў СШ № 38 Мінска. Яна ўпэўненая, што прасоўвацца наперад сярэдняй школе часта перашкаджае «наша любімае трыманне традыцый»: - Некаторыя з іх ужо даўно варта «пакласці» на паліцу ў музей і вызваліць месца для чагосьці новага. Узяць, да прыкладу, мой прадмет. Дзеці вывучаюць столькі ... неабавязковага. Дапусцім, раздзел трыганаметрыі. Калісьці яго ўводзілі ў вялікім аб'ёме, таму што краіне патрэбныя былі інжынеры, якія, умоўна кажучы, прыдумаюць, як будаваць самалёты. Цяпер ужо ўсё прыдумана і пабудавана. Але трыганаметрыя застаецца ў ранейшым аб'ёме. Ну не трэба яе столькі!  

Таццяна ўпэўненая: карэкціроўка не перашкодзіць і іншым прадметам:
- Дазволю сабе згадаць пра літаратуру. Пушкін і Лермантаў - гэта выдатна. Але, можа, з тых часоў з'явіліся і іншыя аўтары, якія стваралі не менш выдатныя рэчы?  
 З Таццянай былі салідарныя многія. У тым ліку і выкладчык адной з мінскіх прыватных школ Аліна Толкач :
- Як кажа мой любімы псіхолаг Дзіма Зіцэр, дзіця павінна ведаць, на што яно выдаткавае 45 хвілін часу на ўроку. Але тыя веды, якія атрымліваюць цяпер дзеці, не заўсёды даюць права сказаць, што час быў выдаткаваны недарма. Вось адкрываю на днях падручнік па геаграфіі за 10-ы клас і чытаю інфармацыю пра тое, дзе знаходзяцца залежы вугалю ў Расіі. У мяне тры вышэйшыя адукацыі, але мне незразумела: навошта дзецям 
гэтыя веды? Калі дзіця вырашыць стаць шахцёрам, знойдзе магчымасць атрымаць гэтую інфармацыю.

Увогуле, школьную праграму трэба мяняць і гэта павінны рабіць тыя, хто працуе з дзецьмі кожны дзень. Ўрокі ў фармаце «лекцый» састарэлі «Лекцыйныя фармат выкладання, нажаль, - наша ўсё», - уздыхалі настаўнікі і разважалі над тым, як ад яго сысці. Адны прапаноўвалі паказваць вучням прыкладны бок ведаў, запрашаць на ўрок спецыялістаў, якім тыя ці іншыя прадметы спатрэбіліся ў жыцці. Так, на матэматыку можа прыйсці бухгалтар або эканаміст, а на хімію - фармацэўт або тэхнолаг. Іншыя заклікалі да вопыту замежных краін, напрыклад, Фінляндыі, дзе ад маналогаў настаўнікаў даўно адмовіліся на карысць дыялогу з вучнем. Трэція запэўнівалі: нічога не зменіцца, пакуль чыноўнікі ад адукацыі не прыдумаюць, як настаўнікаў на гэтыя перамены матываваць.   
- А пакуль складанасць фармулёвак, завучванне ... усё гэта застаецца, - са шкадаваннем адзначае настаўніца рускай мовы Алена Аляхно з Негарэльскія школы № 1 Дзяржынскага раёна. - Дзеці плачуцца мне: «Ну навошта нас прымушаюць завучваць усе гэтыя тэрміны? Мы ўсё роўна нічога не разумеем ».  Алена кажа, што працуе ў адной з лепшых школ раёна, але праблемы, якія гучаць на форуме, - аднолькавыя амаль для ўсіх.     

Рэйтынг школ лепш адмяніць
Прапанова «адмяніць» карысталася асаблівай папулярнасцю ва ўдзельнікаў форуму. Настаўнікі і бацькі прапаноўвалі забыць пра шматлікія праверкі, падпарадкаванні непатрэбнай дакументацыі, прагучала нават крамольная ідэя - скасаваць аддзелы адукацыі як лішніх пасрэднікаў паміж школай і профільным міністэрствам. Трапіла пад раздачу і рэйтынгавая сістэма сярод школ. Педагогі лічаць, што ў пагоні за прэстыжам перш за ўсё пакутуе якасць адукацыі. Дастаецца і вучням, якіх «нацягваюць »  на перамогі ў разнастайных конкурсах і спаборніцтвах.   

- Рэйтынгі могуць быць высачэзныя, але пытанне - якім коштам. У мяне быў вопыт, калі дзіця паспяхова скончыла 9-ы клас прэстыжнай школы, але пасля гэтага трапіла з нервовым зрывам ў БСПМ (бальніца хуткай медыцынскай дапамогі - заўв.рэд), - кажа педагог Аліна Толкач.

- Рэйтынг - гэта наогул вельмі суб'ектыўна. Нам усім патрэбныя проста школы, без асаблівых рэгалій і заслуг, а выкладаць у іх павінны прафесійныя настаўнікі, лічыць Ганна.  Нагрузку на вучняў трэба зніжаць Па гэтым пытанні актыўна выказваліся як настаўнікі, так і бацькі.

Асаблівы рэзананс выклікала пазавучэбная нагрузка на дзіця, гэта значыць патрабаванні да дрэс-коду, паводзінам і гэтак далей. Таццяна Касцюкова па прафесіі эколаг, ёй давялося пажыць у розных еўрапейскіх краінах. Яна сцвярджае, што нашы дзеці сур'ёзна перагружаныя ў параўнанні з аднагодкамі з той жа Германіі ці Швецыі.

- Яшчэ 20 гадоў таму, калі я была ў Скандынавіі, мяне здзівіла, што дзеці носяць свабодную і зручную вопратку. У нас жа гэта, зразумелая справа, было і застаецца забароненым. Але чалавек мае права апранацца так, як яму падабаецца, калі гэта не абражае пачуцці іншых.  Чытайце таксама: «Школа для нас, дайце нам права голасу».

Падлеткі аб праблемах, якія назапасіліся ў сістэме адукацыі

Таццяна звяртае ўвагу і на такія важныя дробязі, як эмацыйная абстаноўка ў класах:

- У Швецыі дзеці падчас урока могуць сядзець на падаконніках, ледзь не спіной да настаўніка. Але яны слухаюць, пры гэтым проста знаходзяцца сядзяць, як ім зручна. Дарэчы, мне вельмі спадабаўся вопыт выкладання ў экалагічнай школе, у якой я пабывала. Там чатыры заняткі прысвечаны тэорыі, а пяты - практыцы. Гэтыя ўрокі праходзяць у фармаце выезду на прыроду, экскурсій па прадпрыемствах, канферэнцый.   Па словах Таццяны, нягледзячы на ​​вольны стыль навучання, дзеці ў Нямеччыне ці Аўстрыі выразна засвойваюць важную думку: ад якасці адукацыі залежыць якасць іх жыцця:
- Таму яны вельмі рана вызначаюцца з прадметамі, якія будуць вывучаць паглыблена, што вельмі правільна. Я, напрыклад, не разумею: навошта маёй унучцы - спявачцы і скрыпачцы - некалькі ўрокаў фізікі.

Абмяркоўваючы эмацыйную нагрузку на дзяцей, спікеры закранулі адзін цікавы момант: пачуццё шкоднага перфекцыянізму ў нашых дзецях выхоўваюць ... самі настаўнікі, прад'яўляючы да іх павышаныя патрабаванні. Каб змяніць сітуацыю, удзельнікі форуму прапанавалі педагогам арыентаваць дзяцей не столькі на вынік, колькі на атрыманне задавальнення ад працэсу навучання. 

Алімпіяды даўно пара замяніць на форумы і канферэнцыі

Аказваецца, многія педагогі лічаць алімпіяды шкоднымі для псіхікі дзяцей, а таму - неэфектыўнымі. Адна з удзельніц заўважыла: «Замест таго каб кайфаваць ад эмоцыяў на літаратуры, дзеці выконваюць заданні з дрыготкімі рукамі, баючыся забыыца шаблонныя фразы, якія ад іх чакаюць. Ні пра якую свабодную, творчую атмасферу нават гаворкі не ідзе».  Акрамя таго, часам вучні становяцца закладнікамі надзей, якія на іх ўскладаюць настаўнікі-прадметнікі і адміністрацыя школы.   

Старшакласніца з Мінска, назавем яе Алёна, распавяла аб сваім сумным досведзе. Дзяўчына перамагла ў некалькіх гарадскіх алімпіядах па беларускай мове, але калі яе пачалі рыхтаваць «на рэспубліку», ад удзелу адмовілася.  

- Стаўленне да мяне з боку настаўніка адразу памянялася, - прызнаецца Алена. - Я адчула сябе самай горшай вучаніцай у класе, ці ледзь не здрадніцай.  

Педагогі і самі вучні прапануюць замяніць традыцыйныя алімпіяды на канферэнцыі або форумы, дзе дзеці маглі б дзяліцца сваімі напрацоўкамі і атрымліваць за гэта авацыі ад аўдыторыі, а не ацэнку «ў табелі аб рангах». 

 Вядомы псіхолаг звярнулася да бацькоў школьнікаў Ці ёсць шанец, што гэтыя прапановы будуць пачутыя? Усяго на абмеркаванне было выстаўлена 13 найбольш значных пытанняў. І на кожны ўдзельнікі форуму прапанавалі па 3-4 канкрэтных рашэнні. Гаварылі і пра маленькі конкурс на педагагічныя спецыяльнасці ў ВНУ, і пра тое, што вельмі важна ўвесці электронны дакументазварот, а яшчэ - пазбавіцца ад лішніх праверак. Вызвалены час настаўнікі гатовыя выдаткаваць толькі на дзяцей.

Як ужо адзначалася вышэй, усе гэтыя прапановы будуць накіраваны ў Міністэрства адукацыі.  Мы запыталіся ў арганізатара форуму Валерыі Амялюсік, ці верыць яна, што да рэкамендацый прыслухаюцца: - Я лічу, што вынікі форуму - добрыя. Мы выпрацавалі шмат канкрэтных, жыццяздольных рашэнняў. Будзем прасіць зваротную рэакцыю. Хацелася б атрымаць максімальна сумленны адказ, даведацца, ці змогуць у міністэрстве знайсці нашым прапановам прымяненне. Дапускаю, што па нейкіх пытаннях нешта ўжо робіцца.  Наша петыцыя - гэта пасланне ад простых настаўнікаў, бацькоў, вучняў, якое дапаможа зрабіць сістэму адукацыі больш зручнай і эфектыўнай. Я ўдзячная партнёрам - EaP Civil Society Facility, Eap Fellowships, без якіх наша даследаванне не было б магчымым.

Алена Арлова 
Ребёнок BY