Усяго патроху, ці як навучыць вучняў супрацьстаяць клікбейту?

Усяго патроху, ці як навучыць вучняў супрацьстаяць клікбейту?

Аўтар: Алена Радзевіч,

начальнік цэнтра прафесійнага развіцця і інавацыйнай адукацыі 

ДУА «Акадэмія паслядыпломнай адукацыі»

 

Клікбейт (з англ. "Click" – клік/пстрычка, «bait» – прыманка) – гэта вядомыя кожнаму сенсацыйныя загалоўкі. Іх мэта – прыцягнуць увагу чытача любымі спосабамі, каб атрымаць трафік. Clickbait – падахвочвае чалавека націскаць спасылку на артыкул, выяву або відэа. Загалоўкі клікбейтаў уздзейнічаюць на эмоцыі, выклікаюць цікаўнасць, замест таго, каб публікаваць аб'ектыўныя факты. Пасля таго, як чалавек націсне на загаловак, вэб-сайт, на якім размешчана спасылка, атрымлівае прыбытак ад рэкламадаўцаў.

Сенсацыйныя загалоўкі і кантэнт заснаваны на ідэі прыцягнуць увагу любымі сродкамі. Гэтая бізнес-мадэль замяніла традыцыйную мадэль публікацыі навін, пры якой рэклама запускаецца ў падтрымку публікацыі. Замест гэтага сеткі, якія існуюць за кошт рэкламы, ствараюць кантэнт, каб размяшчаць у ім рэкламу. Відавочна, што чым больш абуральныя, шакуючыя  гісторыі, тым больш клікаў яны збіраюць і тым больш грошай зарабляюць вытворцы.

 

 

Чаму клікбейт – праблема?

Калі вэб-сайты выкарыстоўваюць клікбейт, яны звычайна цэняць атрыманне клікаў, а не прадстаўленне якаснай праверанай інфармацыі. Абуральныя, неедпаведныя рэальнасці загалоўкі выклікаюць эмоцыі ў чытачоў, якія затым распаўсюджваюць кантэнт у сацыяльных сетках, робячы яго вірусным. Што дазваляе распаўсюджваць клікбейты і фэйкавыя навіны, нягледзячы на іх нізкую якасць? Нажаль, даследаванні паказалі, што 6 з 10 чалавек дзеляцца допісамі ў сацыяльных сетках, не чытаючы сам артыкул цалкам. Прыклад, які прывеў медыяпедагог, эксперт па пытаннях медыяадукацыі у Швецыі – Ёран Андэрсан падчас семінараў з беларускімі педагогамі.

“Даследаванне: людзі, якія не чытаюць мастацкую літаратуру, разумнейшыя».

У выніку праведзенага даследавання, у якім паўдзельнічалі 10000 добраахвотнікаў, было навукова даказана, што ў тых, хто чытае мастацкую літаратуру, дрэнна развіваюцца аналітычныя здольнасці. Такая выснова грунтуецца на тым, што, калі чалавек чытае закончаны твор, у якім падзеі развіваюцца згодна з ідэяй аўтара, то ў яго зніжаецца здольнасць адэкватна рэагаваць на падзеі рэальнага жыцця. Такім чынам навукоўцы даказалі, што ў сярэднім той, хто не чытае , разумнейшы.

Цяпер давайце звернемся да школьных бібліятэк усіх краін свету з заклікам павыкідваць усе кнігі… 

Людзі маюць меркаванне на падставе высноў з вынікаў, не паглыбляючыся ў сутнасць.  Вы даведаліся пра гэта таму, што прачыталі артыкул да канца. Згодна са статыстычнымі дадзеным толькі 41 % гэта робяць. Астатнія пакуль што вераць, што яны разумнеюць, калі не чытаюць кнігі”.

 Такім чынам, сенсацыйныя загалоўкі створаны, каб выклікаць цікаўнасць, што робіць іх прывабнымі для дзяцей і падлеткаў.

Дзе часцей сустракаецца клікбейт?

Фальшывыя фатаграфіі, правакацыйныя заявы, конкурсы, якія занадта добрыя, каб быць праўдай, мілыя коцікі і сабачкі, плёткі пра вядомых людзей - усё гэта загорнута ў загалоўкі, якія застаўляюць націснуць мышку яшчэ да таго, як  мозг заўважае, што не варта гэта рабіць. Клікбейт амаль заўсёды ен не адпавядае ўзросту дзяцей, патэнцыйна небяспечны для кампутара, распаўсюджвае дэзінфармацыю, фальшывыя навіны і сумнеўныя крыніцы, а таксама пагаршае атрыманне агульнага досведу медыяадукацыі. Загалоўкі клікбейтаў распаўсюджваюцца ў сацыяльных сетках і блогах, у той час як многія надзейныя аўтарытэтныя сайты прапануюць рэкламнае месца для кантэнту клікбейта. Гэта азначае, што калі чалавек  знаходзіцеся на надзейным вэб-сайце, яму ўсе роўна  прыйдзецца выканаць экспрэс ацэнку загалоўка, перш, чым на яго націскаць.

Як супрацьстаяць сенсацыйным загалоўкам?

Перад клікбейтам цяжка выстаяць нават дарослым, не гаворачы пра дзяцей, якія не заўседы валодаюць устойлівай увагай, руплівасцю, выканаўчымі навыкамі,  умеюць прадумваць наступствы сваіх дзеянняў (у дадзеным выпадку –“завісаць” у дрыгве бязглуздзіцы).

  Разуменне тэхнік клікбейта, практыка адказных паводзін у інтэрнэце, развіцце крытычнага мыслення могуць дапамагчы супрацьстаяць спакусе паглыбіцца ў абуральныя сенсацыйныя гісторыі, прадухіліць распаўсюджванне фэйкавых навін, што дазволіць сканцэнтравацца на выкананні сапраўды важных задач.

Класічныя тэхнікі клікбейта

 Некалькі падказак для вучняў:

• Загалоўкі. Любыя смелыя заявы, такія як «Вы не паверыце, што адбылося далей», з'яўляюцца сігналам таго, што гісторыя з’яўляецца прыманкай для клікаў.
• Дзіўныя гіфкі. Аніміраваныя малюнкі, якія ілюструюць нешта незвычайнае і падахвочваюць да расследавання. Звычайна за імі хаваецца махлярства.
• Схемы заробку. Усё, што абяцае вам зарабіць грошы, не падымаючы пальца, з’яўляецца махлярствам.
• Прывабныя фота. Злёгку апранутае цела, хваробы, скажоныя выявы – усё гэта клікбейты.
• Продажы. Інфармацыя пра ўсё, што вы нядаўна куплялі, часта з’яўляецца ў вашай сацыяльнай сетцы або ў выніках пошуку Google, дзякуючы пэўным алгарытмам,
• Конкурсы і хітрыкі. Такія слоганы, як «Падзяліся!» або «Вы выйгралі!» маюць тэндэнцыю прыводзіць да павелічэння колькасці клікбейтаў  і могуць утрымліваць шкодныя вірусы.
• Малюнкі, якія даюць волю  фантазіі.
• Нумараваныя спісы «17 фактаў пра…, у якія вы не паверыце »,  «5 крокаў да заможнасці», «як за месяц атрымаць 60 тысяч падпісантаў».
• Наяўнасць цытат з тэксту, якіх насамрэч няма. Такім чынам рэкламадаўцы імкнуцца дамагчыся эфекту дакладнай інфармацыі.

• Чуткі і гучныя заявы, сапраўднасць якіх немагчыма праверыць.
• Нематываванае выкарыстанне кропак, клічных і пытальных знакаў.

• Інтрыга, якая не раскрывае сутнасці самога паведамлення.