Аўтар: Віктар Жук, настаўнік гісторыі і грамадазнаўства
ДУА «Сярэдняя школа №11 г. Маладзечна»
У адпаведнасці з вучэбнай праграмай па грамадазнаўстве для 11 класа праблемы ўзаемадзеяння чалавека з навакольным асяроддзем разглядаюцца ў кантэксце тэмы "Удзел Рэспублікі Беларусь у вырашэнні глабальных праблем". Мэтазгодна прысвяціць урок грамадазнаўства асвятленню актуальнай на сённяшні дзень экалагічнай сітуацыі ў Беларусі і ў свеце ў кантэксце медыяпісьменнасці.
Прапануем рэкамендацыі па арганізацыі работы па метаду “перавёрнутага навучання” з праблемнымі пытаннямі і медыятэкстамі.
Падрыхтоўчы этап занятка: выкарыстоўваецца метад перавернутага навучання, выконваючы хатняе заданне, навучэнцы самастойна вывучаюць тэарэтычныя складнікі новай тэмы, прытрымліваючыся зададзенага настаўнікам алгарытму:
- вызначыце тры прыкметы і дзве прычыны глабальных экалагічных праблем, вывучыўшы змест інфаграфікі;
- прачытайце тэкст дакумента «Глабальная экалагічная перспектыва», сфармулюйце і запішыце пытанні, якія ўзніклі пры азнаямленні з новым матэрыялам;
- складзіце ментальную карту, размеркаваўшы экалагічныя праблемы, якія згадваюцца ў тэксце, па пяці катэгорыях - «паветра», «глеба», «біяразнастайнасць», «акіяны», «прэсная вада».
У якасці асноўнай крыніцы інфармацыі, з якой навучэнцы працуюць дома, выкарыстоўваецца кароткае рэзюмэ дакладу ААН аб стане навакольнага асяроддзя «Глабальная экалагічная перспектыва» (2019 г.). З мэтай вызначэння прыкмет і прычын глабальных экалагічных праблем навучэнцам таксама прапануецца вывучыць змест тэматычнай інфаграфікі. Усе матэрыялы, неабходныя для самастойнага вывучэння тэмы, настаўнік размяшчае на платформе Netboard.me.
Пастаноўка ключавога пытання (2-3 хв.).
Настаўнік дэманструе на экране мульціборда вядомую карціну нідэрландскага мастака Пітэра Брэйгеля Старэйшага «Вавілонская вежа» і прапануе навучэнцам распавесці гісторыю, якая натхніла мастака на яе стварэнне. Чакаецца, што навучэнцы ўспомняць біблейскае паданне, паводле якога людзі наважыліся пабудаваць вежу да нябёсаў, за што былі пакараныя Богам, які прымусіў іх гаварыць на розных мовах. Тады людзі перасталі разумець адзін аднаго і таму не змаглі працягнуць будаўніцтва вежы.
Настаўнік агучвае ключавое пытанне: «Ці можна выкарыстоўваць паданне пра Вавілонскую вежу ў якасці алегорыі сучаснага грамадства, вырашальнага глабальныя праблемы? Чаму?».
Пітэр Брэйгель Старэйшы «Вавілонская вежа»
Практычны этап (30-35 хв.).
Работа з відэа і абмеркаванне адкрытых пытанняў.
Настаўнік прапануе навучэнцам паглядзець відэа, якое было знята ў 2016 годзе па ініцыятыве вядомага італьянскага кампазітара Людовіка Эйнаўдзі ў супрацоўніцтве з міжнароднай экалагічнай арганізацыяй Greenpeace. Кампазітар, знаходзячыся на драўлянай платформе, якая плыве ўздоўж ледавіка. сыграў на раялі свой новы твор «Арктычная элегія».
Пасля прагляду відэа навучэнцам прапануецца адказаць на наступныя пытанні:
- Як вы думаеце, з якой мэтай было знята дадзенае відэа? (З мэтай прыцягнення ўвагі сусветнай грамадскасці да такіх праблем, як раставанне ледавікоў і захаванне Арктыкі.)
- Ці з'яўляецца праблема, адлюстраваная ў відэа, глабальнай? Чаму? (З'яўляецца, бо адпавядае ўсім прыкметам глабальных праблем - мае усеагульныя маштабы праявы, можа прывесці да катастрафічных наступстваў, для яе вырашэння неабходныя намаганні ўсяго чалавецтва.)
- Ці злучана праблема адступлення ледавікоў з іншымі глабальнымі экалагічнымі праблемамі? Прывядзіце аргументы. (Асноўнай прычынай раставання леднікоў з'яўляецца глабальнае пацяпленне, а следствам - павышэнне ўзроўню мора.)
- Чым абумоўлена з'яўленне большасці экалагічных праблем сучаснасці? (Асноўнай прычынай глабальных экалагічных праблем з'яўляецца антрапагеннае ўздзеянне і нерацыянальнае прыродакарыстанне.)
Адказваючы на вышэй пералічаныя пытанні, навучэнцы актуалізуюць атрыманыя раней веды аб прыкметах, прычынах і ўзаемасувязі глабальных экалагічных праблем. Затым настаўнік паведамляе, што «Арктычная элегія» Людовіка Эйнаўдзі стала часткай маштабнай кампаніі "Абаронім Арктыку», мэтай якой з'яўляецца стварэнне сусветнай запаведніка вакол Паўночнага полюса - з поўным забаронай нафтаздабычы, рыбалоўства і войнаў у дадзеным рэгіёне. У падтрымку кампаніі, арганізаванай Greenpeace, на сённяшні дзень сабрана больш за 8,5 мільёна подпісаў, аднак яна магла б застацца незаўважанай, калі б не шырокі грамадзкі розгалас.
Цалкам распрацоўку сцэнара ўрока можна спампаваць тут (на рускай мове)
