Праца настаўніка і ментара метадычна складаная і вельмі эмацыянальная. На жаль, мы ў асноўным працуем у адзіночку са сваімі вучнямі ці студэнтамі.
Мы прывыклі так працаваць. Прызнацца, ёсць прадметныя аб'яднанні, часам і калектыўныя задачы, але больш за ўсё ў сваёй працы мы - адзіночкі. Працуючы паасобку, мы не можам атрымаць карысць ад узаемадапамогі і натхніць адзін аднаго.
Пытанне ў тым, як змяніць гэту традыцыю так, каб не перагружаць настаўніка?
У Цэнтры грамадзянскай адукацыі (Польшча) па праграме «Школа, якая вучыцца» мы маем добры досвед з такім відам працы ў настаўніцкіх і дырэктарскіх групах.
У гэтым артыкуле мы коратка прадставім арганізацыю работы груп настаўнікаў на анлайн-курсах, напрыклад, у курсе «АА-сшытак» і груп кіраўнікоў школ у постдыпломных курсах лідэраў адукацыі (na Studiach Podyplomowych Liderów Oświaty).
Мэта сустрэч - удасканаленне выкладання і кіравання школай.
Мы даказалі, што групы па 5-8 чалавек працуюць эфектыўна, калі яны рэгулярна сустракаюцца некаторы час, напрыклад кожны месяц па 1-1,5 гадзіны.
Пры стварэнні груп мы прынялі наступныя правілы:
• аб’яднанне роляў і вопыту,
• пастаянны склад групы,
• адсутнасць фармальнага падыходу і іерархіі.
Падчас сустрэч мы сочым за тым, каб:
• кожны ўдзельнік меў роўны ўдзел у сустрэчы і мог разлічваць на ўвагу іншых удзельнікаў,
• групу ўзначальваў спакойны і недамінантны фасілітатар,
• удзельнікі часта размаўлялі ў парах.
Чаму невялікая група?
Навучанне – гэта сацыяльны працэс. Срлухаючы і суперажываючы вопыту і праблемам іншых, удзельнікі вучацца значна больш, чым проста аналізуючы ўласны вопыт, і маюць доступ да розных пунктаў гледжання, спосабаў мыслення і адчувальнасці. Мэтай працы ў малых групах з'яўляецца, перш за ўсё, стварэнне невялікай і бяспечнай групы падтрымкі для настаўнікаў або дырэктраў школ. Невялікая група і яе пастаянны склад забяспечваюць бяспеку.
Роля вядучага
Чалавек, які вядзе групу, спагадліва ставіцца да дзеянняў членаў групы, дапамагае і заахвочвае дзяліцца як поспехамі, так і цяжкасцямі ў педагагічнай працы. Правіла заключаецца ў тым, што перш за ўсё маюць голас удзельнікі, лідар з'яўляецца роўным удзельнікам у групе, але выступае ў канцы.
Вядучы сочыць за тым, каб кожны мог выказацца, і каб ніхто не занадта не дамінаваў. Варта дакладна вызначыць з удзельнікамі мэту сустрэчы і правілы ўдзелу.
Што падчас сустрэчы?
Мэта сустрэчы не ў тым, каб праверыць, ці выканалі ўдзельнікі дамашняе заданне! Абмеркаванне задач, якія стаяць перад удзельнікамі, з'яўляецца толькі падставай для размовы пра навучанне.
Абмен вопытам і праслухоўванне іншых узбагачаюць удзельнікаў і такім чынам прыносяць ім бачную карысць. Атмасфера даверу дапамагае ў сумленнасці і ў вырашэнні праблем удзельнікаў.
Вядучы павінен вырашыць, ці жадаюць удзельнікі ўдзельнічаць у сустрэчах. Таму ён павінен ствараць такую атмасферу падчас сустрэч, каб удзельнікі адчувалі карысць ад удзелу ў іх. Такім чынам, каб яны былі натхнёныя ідэямі іншых, адчулі прыналежнасць і сяброўства ў групе, магчымасць падзяліцца праблемамі і атрымаць парады, як з імі змагацца, і атрымаць прызнанне ад іншых членаў групы і лідара. Важна, каб лідар быў у кантакце з кожным удзельнікам, і калі хто не прысутнічаў на сустрэчы, каб ён звязваўся з ім і заклапочана пытаўся, ці нічога не адбылося.
Лідар не эксперт, ён таксама ўваходзіць у групу і дзеліцца сваімі поспехамі і цяжкасцямі. Гэта стымулюе членаў групы да супрацоўніцтва і дапамогі.
Размовы ў парах
Часткай пабудовы адчування прыналежнасці з'яўляюцца размовы ў парах (у анлайн варыянце гэта праца ў пакоях), паколькі яны выбудоўваюць індывідуальную сувязь паміж удзельнікамі, што спрыяе адчуванню прыналежнасці да групы. Размовы ў парах важныя нават у вельмі невялікіх групах, паколькі яны дазваляюць удзельнікам усё абдумаць, перш чым гаварыць з групай.
…………………………………………………………………………………………………
Меркаванні настаўнікаў, трэнераў і ментараў аб працы ў малых групах
• Ганна Доер, каардынатар праграмы “Studia Polypylonych лідэраў асветы” пры Цэнтры грамадзянскай адукацыі
Удзел у невялікай групе, дзе ваш голас важны, вас слухаюць і чакаюць, вельмі матывуе своечасова і надзейна прымаць выклікі. Размова дазваляе абменьвацца вопытам і аналізаваць яго значна глыбей, чым абмен пісьмовымі паведамленнямі. У такім зносінах дадаюцца эмоцыі, можна задаваць глыбокія пытанні і сачыць за новымі нюансамі, якія адкрываюцца.
• Ёланта Ласоўская, намеснік дырэктара Пачатковай школы № 2 г. Хойна
Сустрэчы ў невялікіх групах для мяне зручныя, таму што: я магу лёгка падзяліцца сваімі думкамі і ўпэўнена, што мяне пачуюць. Пры гэтым уважліва слухаю іншых, у мяне няма перагружанасці інфармацыяй. Важна, каб для кожнага ўдзельніка быў час.
• Моніка Сарока, настаўніца польскай мовы пачатковай школы No 78 г. Познані і настаўніца ў курсе АА-сшытак.
Чаму варта працаваць у малой групе? Адзначу некалькі пераваг, якія я заўважаю сярод дарослых, але таксама і сярод дзяцей: невялікая група дае адчуванне бяспекі, удзельнікі больш ахвотныя выказваюцца, кожны ўдзельнік мае час выказацца, сарамлівыя і няўпэўненыя людзі маюць магчымасць выказацца.
• Дарота Падорска, настаўніца польскай мовы пачатковай школы ў Ходчы і ментар курса АА-сшытак
У невялікіх групах вы можаце лепш пазнаёміцца адзін з адным, што ўплывае на інтэграцыю ў камандзе, і ёсць прастора для кожнага, каб кожны мог выказацца. Такая праца больш эфектыўная і таму, што лягчэй выпрацаваць сумесныя дзеянні. У невялікай камандзе лягчэй пабудаваць сувязь, якая ўплывае на матывацыю да выканання задачы.
• Ёланта Гэнца, настаўніца фізкультуры пачатковай школы № 40 у Любліне і ментар у курсе АА-сшытак
Сустрэча ў малой групе дае больш свабоды, дае магчымасць часцей рэагаваць на тое, што кажуць іншыя, і выказвацца, стварае ўмовы для лепшага разумення праблемы. Я выявіла, што невялікія групы даюць мне магчымасць лепш выкарыстоўваць свой час.
Такая форма сустрэчы таксама карысная для мяне, як вядучай сустрэчы, у малой групе, я маю час для асабістага кантакту з кожным удзельнікам і адчуванне задаволенасці ходам сустрэчы ўзрастае.
• Бэата Вільмановіч, настаўніца рэлігіі пачатковай школы No 27 у Торуні і трэнер Цэнтра грамадзянскай адукацыі.
Праца ў групе дае адчуванне бяспекі ўсім удзельнікам сустрэчы, галоўным чынам праз магчымасць пракансультавацца, абмяняцца думкамі і меркаваннямі перад тым, як яны выкажуцца на форуме (праца ў парах). У невялікай групе ніхто не ананімны, кожны мае магчымасць каментаваць. Невялікая група абавязвае ўсіх членаў прыняць удзел у вырашэнні паднятага пытання. Кожны член аднолькава важны і адказны.
• Ёанна Вальчак, дырэктар комплексу агульнаадукацыйных і тэхнічных школ у Люблінцы і адна з кіраўнікоў праграмы Studia Podyplomowe Liderów Oświaty (SPLO)
Праца ў невялікіх групах у SPLO пераканала мяне, што я не адна. Я цаню пастаянны кантакт, магу спыніцца і прааналізаваць, што было і што будзе. Чэрпаю шмат натхнення ад іншых дырэктароў, і я маю магчымасць падзяліцца сваім вопытам з іншымі.
Данута Стэрна,
Цэнтр грамадзянскай адукацыі.