Лічбавая бяспека. Кейсы для практычных заняткаў [бел. і рус. мовы]

Аўтар: Артур Адамовіч, педагог-псіхолаг дзяржаўнай установы адукацыі "Першамайская сярэдняя школа" Лідскага раёна
 
Чаму вельмі важна ўмець ацэньваць рызыкі, звязаныя з анлайн-жыццём ?
Бяспека ў інтэрнэце - гэта не толькі тэхнічныя моманты: паролі, шыфраванне, двухфактарная аўтэнтыфікацыя. Бяспека залежыць ад мадэлі пагроз, арганізацыйных рашэнняў, ад матываванасці і акуратнасці карыстальнікаў.
Цяпер мы разгледзім некалькі гісторый (кейсаў), звязаных з бяспекай у інтэрнэце і не толькі. Гісторыі, якія будзем разбіраць, маюць пад сабой рэальную аснову таго, з якімі пагрозамі можна сутыкнуцца.
Навучэнцам зачытваецца гісторыя, пасля чаго задаюцца пытанні для развагі. Пасля адказаў навучэнцаў просяць адрэфлексаваць тое, што зараз адбылося і зрабіць выснову. Пасля чаго вядучы абагульняе сказанае і робіць выснову.
 
Мэта:
- вучні пашыраць уяўленні аб паняцці "лічбавая бяспека";
- вучні атрымаюць інструменты, каб супрацьстаяць інтэрнет-пагрозам.
 
Узрост: 14-18 гадоў
 
Гісторыя 1
Дзяўчына Света з'яўляецца паспяховым блогерам з мільёнам падпісчыкаў. Яна шмат падарожнічае, арганізоўвае сустрэчы з калегамі і стварае кантэнт. У нейкі момант сябры сталі ёй скідваць  спасылкі на сайты ў якіх размешчаны яе асабістыя (інтымныя) фатаграфіі. Доступ да гэтых фатаграфій быў толькі праз асабістую перапіску з яе маладым чалавекам.
Натуральна, гэта быў сур'ёзны ўдар па рэпутацыі і псіхалагічным здароўі, аж да нервовага зрыву. Далей былі канфлікты і неразуменне з боку бацькоў.
У дзяўчыны былі знаёмыя ў сферы IT, іх паслугамі яна і скарысталася. Высветлілася, што яе акаўнты былі ўзламаныя з дапамогай анлайн гульні, што адкрыла доступ да ўсёй перапіскі з яе роднымі і блізкімі.
Пасля наведвання псіхолага дзяўчына сабралася з сіламі і звярнулася да юрыста для вырашэння гэтай праблемы і аднаўлення доступу да акаўнтаў і рэпутацыі.
 
Пытанні для разбору:
Пытанні і заданні
1. Якія каштоўнасці апынуліся пад пагрозай?
2. У чым менавіта заключаліся пагрозы?
3. Што дрэннага адбылося?
Адказы: пагроза рэпутацыі, шантаж, страта даверу з боку сям'і, псіхалагічны зрыў, праблемы на працы
 
Пытанні для разбору:
1. У чым уразлівасць героя?
Адказы: нетактоўныя паводзіны калег, неразуменне бацькоў і каханага чалавека
 
Пытанні для разбору:
1. Якія рэсурсы выкарыстоўваў герой?
Адказы: дапамога псіхолага, дапамога спецыяліста па бяспецы IT, дапамога сяброў, дапамога юрыста.
 
Выснова:
У сучасным свеце складана аддзяляць паняцце "лічбавая бяспека" ад іншых формаў бяспекі. Трэба зважаць на комплексную бяспеку: лічбавую, фізічную, псіхалагічную, юрыдычную. Для ацэнкі сітуацыі і хуткага пошуку выйсця з яе  вельмі важна ісці па наступным ланцужку аналізу сітуацыі: 1) каштоўнасці (што для нас найважнейшае), 2) пагрозы (што пагражае гэтым каштоўнасцям), 3) уразлівасці, 4) нашы рэсурсы, 5) рашэнне (што канкрэтна можам зрабіць).
 
Гісторыя 2
Дзяўчына па імені Кацярына Цюкова, накіравала запыт у сябры ў сацыяльных сетках да маладога чалавека. Галоўны герой загрузіў яе акаўнт, паглядзець, што гэта за дзяўчына. На акаўнце Кацярыны былі фатаграфіі, пасты дастаткова пісьменна напісаны, у падпісчыках былі сумесныя сябры. Малады чалавек не ведаў, хто гэта такая, але ведаў Пятра Цюкова мясцовага эка-актывіста, у якога не надта добра ішлі справы. Аднойчы на ​​старонцы Кацярыны Цюковай з'яўляюцца паведамленні аб тым, які цудоўны чалавек і карысны дзеяч Пётр Цюкоў, а яго праца патрэбная і важная для грамадства, і ўсё ў такім духу. Так адбывалася дастаткова працяглы час, што дазволіла падняць рэпутацыю і павялічыць колькасць падпісчыкаў на старонцы Пятра.
 
Да гэтых падзеяў сам эка-актывіст быў не моцна актыўным карыстальнікам сацыяльных сетак, таму мог доўга не адказваць на пытанні. Аднойчы яму прапанавалі павялічыць сваю актыўнасць у інтэрнэце і праз сацыяльныя сеткі даносіць сваю пазіцыю. Пасля чаго ён стварыў фэйкавы акаўнт з фатаграфіяй сімпатычнай дзяўчыны Кацярыны Цюковай. Фэйкавы рахунак вёўся актыўна, меў шмат пастоў, ствараліся пасты на старонках сяброў, актыўна пісаліся каментары і г. д.
 
Пытанні:
Пытанні і заданні
1. Якія прыёмы выкарыстаў Пётр Цюкоў?
 
Адказы: быў створаны акаўнт дзяўчыны са спагадлівым зместам, з-за чаго людзі думалі, што яна аднадумка; жаночы акаўнт успрымаецца больш бяспечным, чым акаўнт мужчыны, маніпуляцыя прозвішчам псеўдароднасная сувязь, цалкам запоўнены акаўнт, агульныя сябры (эфект пераймання), актыўнасць фэйкавага акаўнта.
 
Высновы:
У інтэрнэце можна сутыкнуцца са з'явай – сацыяльнай інжынерыі (маніпуляцыя людзьмі з выкарыстаннем чалавечага фактару,  з дапамогай інфармацыі пра іх саміх).
 
Матэрыял на рускай мове тут