На класнай гадзіне ці іншым занятку вучні разам з настаўнікам знаёмяцца з медыятэкстам (кінастужка, мульфільм, кліп, фота, артыкул і г.д.), дзе вырашаецца канфлікт ці праблема. Пасля знаёмства з настаўнік прапануе вучням прааналізаваць яго. Аналіз медыятэкста ажыццяўляецца на аснове 5 узаемазвязаных пытанняў, якія пачынаюцца са слова “Чаму?”. Адказ на 5-ае пытанне дае інфармацыю аб сапраўднай прычыне праблемы.
Як прыклад, аналіз мультыплікацыйнага фільма “Дзед”(рэжысёр А.Ленкін):
1. Чаму ў сяле старых людзей адпраўлялі на лодцы ў туман?
- Бо гэтага патрабавалі традыцыі сяла. Было важна, каб суседзі бачылі, што традыцыі не парушаюцца.
2. Чаму была такая традыцыя?
- Бо старых цяжка было пракарміць, не хапала ежы, а яны былі без сілаў і - не маглі дапамагаць па гаспадарцы.
3. Чаму не хапала ежы?
- Бо маладым не хапала ўменняў і досведу старэйшых, каб эфектыўна весці гаспадарку ў галодныя гады.
4. Чаму маладыя не карысталіся досведам старэйшых?
- Бо іх адпраўлялі на лодцы паміраць.
5. Чаму ў галодны год, сям’і ўдалося выжыць і знайсці сродкі для харчавання?
- Таму што сталы чалавек даў разумную параду, бо яго не адправілі на лодцы ў туман, насуперак традыцыі.
Настаўнік падводзіць вынікі дыскусіі.
Як вырашылася праблема?
У сяле скасавалі традыцыю вывозіць старых людзей на чоўне ў туман, людзі зразумелі, што сталыя – мудрыя людзі, парады якіх могуць быць вельмі карыснымі як для малых, так і для дарослых.
Аналіз практыкавання.
У залежнасці ад тэмы занятку можна развіць дыскусію пра стэрэатыпы, якія існуюць у грамадстве.
Хто б мог аказацца на месцы дзеда? (Жанчына, хворы, чалавек іншай нацыянальнасці...)
Пры наяўнасці часу можна даць заданне з дапамогай метада "5 чаму" высветліць прычыну праблем ці канфліктаў, якія адбываюцца ў класе, у казках, у наваколлі.
Старэйшым вучні могуць прапанаваць рашэнне праблемы.
Прыклады
- Людзі не сартуюць смецце
- Распаўсюджваюцца канспіралагічныя тэорыі
- Каза выгнала зайчыка з зайчыкавай хаткі (Літаратурнае чытанне, 2 клас, казка "Каза-манюка").
Аўтар Міхась Кудзейка
