Асаблівасці рэфармавання школьнай адукацыі Ўкраіны 2023г.

Украіна
Выданні

Змест

  1. Рэформа школьнай адукацыі “Новая ўкраінская школа”(НУШ)

  2. Рамка кампетэнцый: паняцце, пералік, вынікі 

  3. Структура навучальных праграм

  4. Асаблівасці праграм, якія можна аднесці да грамадазнаўчай адукацыі

Табліцы 

Таб.1 Формула Новай украінскай школы:

Таб. 2 Структура рамкі кампетнцый

Таб 3. Адукацыйныя галіны, вучэбныя прадметы 

Таб. 4 Кампетэнтнасны патэнцыял Грамадзянска-гістарычнай галіны

Таб. 5  Прыклады інтэграцыі зместу гісторыі і грамадазнаўства ў навучальных праграмах

Спампаваць PDF Асаблівасці рэфармавання школьнай адукацыі Ўкраіны 2023г. 

 

  1. Рэформа школьнай адукацыі “Новая ўкраінская школа”(НУШ) 

 

Кожная краіна распрацоўвае ўласную нацыянальную мадэль кампетэнцый, якая апісвае мэты і вынікі адукацыі. Змест кампетэнтнаснай мадэлі вызначаецца нацыянальнымі прыярытэтамі краіны, сацыяльным, культурным і эканамічным кантэкстам і адукацыйнымі традыцыямі.

 

Новая ўкраінская школа (НУШ) ​​– доўгатэрміновая рэформа адукацыйнай галіны, пачатая ў 2017 годзе і запланаваная да 2029 года (каляндар рэформы). Мяркуецца, што гэта кардынальная рэформа спыніць негатыўныя тэндэнцыі і ператворыць украінскую школу ў рычаг сацыяльнай роўнасці і згуртаванасці, эканамічнага развіцця і канкурэнтаздольнасці Украіны.

 

Таб. 1  –  Формула Новай украінскай школы:

 

Педагогіка партнёрства

Павага да асобы, выкананне прынцыпаў сацыяльнага партнёрства

Новы змест

Развіццё ключавых кампетэнцый, неабходных для паспяховай самарэалізацыі

Выхаванне на каштоўнасцях

Фарміраванне каштоўнасных адносін і мыслення, важных для гарманічнага асабістага і грамадскага жыцця

Сучаснае адукацыйнае асяроддзе

Арыенціроўка адукацыйнай прасторы на развіццё цікавасці і матывацыі дзяцей да навучання

Арыентацыя на навучэнцаў

Максімальна ўлічваюцца правы, інтарэсы, патрэбнасці і здольнасці дзіцяці

Справядлівае фінансаванне і роўны доступ

Публічныя фінансы размяркоўваюцца празрыста з улікам запатрабаванняў усіх бакоў

Новая структура

Навучанне ў старэйшых класах доўжыцца 3 гады (10-12 класы)

Аўтаномія школы

Навучальныя ўстановы атрымалі шырокую аўтаномію

Матываваны настаўнік

Педагог атрымлівае акадэмічную свабоду ў навучальным працэсе, вялікая ўвага надаецца матэрыяльнаму стымуляванню
 

Коратка пра рэформу НУШ можна прачытаць тут: https://mon.gov.ua/ua/tag/nova-ukrainska-shkola

 

Якім быў 2023 год для ўкраінскай адукацыі:

Украінская сістэма адукацыі выстаяла, нягледзячы на ​​поўнамаштабную вайну – і гэта самы важны і самы аптымістычны вынік 2023 года. Нягледзячы на ​​адключэнне святла, паветраныя трывогі і псіхалагічнае знясіленне, настаўнікі працягвалі вучыць дзяцей набываць веды, здаваць тэсты, праходзіць міжнародныя ацэнкі і ўнутраныя маніторынгі. 2023 год запомніўся лічбавізацыяй, вялікай увагай да псіхалагічнай устойлівасці, адукацыйнымі стратамі і іх пераадоленнем, а таксама істотнымі кадравымі зменамі ў профільным міністэрстве і фактычным перазапускам рэформы «Новая ўкраінская школа».

  1. Рамка кампетэнцый: паняцце, пералік, вынікі 

У аснову ўсіх змяненняў ва ўкраінскай школе пакладзены кампетэнтнасны падыход. Усяго было выдзелена 10 ключавых кампетэнцый, здольных забяспечыць жыццёвы поспех моладзі ў грамадстве ведаў. Сярод іх уменне гаварыць і выказваць думкі на дзяржаўнай і роднай мове, валоданне замежнымі мовамі, матэматычная адукаванасць, якую можна прымяняць не толькі на ўроках матэматыкі, але і ў жыцці, кампетэнцыі ў прыродазнаўчых навуках і тэхналогіях, інфармацыйна-лічбавая кампетэнцыя, уменне вучыцца на працягу жыцця, агульнакультурная адукаванасць, экалагічная адукаванасць і здаровы лад жыцця; прадпрымальнасць, сацыяльная і грамадзянская кампетэнцыі. 

 

https://nus.org.ua/about/graduate/

З 1 верасня 2018 г. вучні навучаюцца па праграмах поўнай агульнай сярэдняй адукацыі дванаццацігадовага тэрміну. Пачатковая школа — 1—4 класы, базавая — 5—9 класы і сярэдняя профільная адукацыя, якую можна атрымаць у ліцэях ці ва ўстановах прафесійнай адукацыі, — 10—12 класы. 

Патрабаванні да абавязковых вынікаў навучання вызначаюцца з улікам кампетэнтнаснага падыходу да навучання, у аснове якога ляжаць ключавыя кампетэнцыі (створаны з улікам “Рэкамендацый Еўрапарламента і Савета Еўропы па фарміраванні ключавых кампетэнцый бесперапыннай адукацыі на працягу жыцця” (ад 18 снежня 2006 г.):

  • Зносіны на дзяржаўнай (і роднай, у выпадку адрознення) мовах 

  • Зносіны на замежных мовах

  • Матэматычная 

  • Кампетэнцыі ў галіне прыродазнаўчых навук і тэхналогій

  • Інфармацыйна-лічбавая кампетэнцыя

  • Здольнасць вучыцца на працягу ўсяго жыцця

  • Ініцыятыўнасць і прадпрымальнасць

  • Сацыяльная і грамадзянская кампетэнцыя

  • Экалагічная граматнасць і здаровы лад жыцця

  • Усведамленне і самавыяўленне ў сферы культуры

У Законе аб адукацыі Ўкраіны кампетэнцыя вызначаецца як дынамічнае спалучэнне ведаў, уменняў, навыкаў, спосабаў мыслення, поглядаў, каштоўнасцей, іншых якасцей асобы, якое вызначае здольнасць асобы паспяхова сацыялізавацца, весці прафесійную і (або) дадатковую адукацыйную дзейнасць.

Паводле Адукацыйных стандартаў: 

  • Асновай фарміравання ключавых кампетэнцый з’яўляецца адукацыйны вопыт навучэнцаў, іх патрэбы, якія матывуюць іх да вучобы, веды і ўменні, якія фарміруюцца ў розных адукацыйных асяроддзях (школа, сям’я), розных сацыяльных сітуацыях і абумоўліваюць станаўленне да іх. 

  • Агульнымі (скразнымі) для ўсіх ключавых кампетэнцый з’яўляюцца такія навыкі, як разуменне прачытанага, уменне выказваць уласную думку вусна і пісьмова, крытычнае і сістэмнае мысленне, крэатыўнасць, ініцыятыўнасць, уменне лагічна абгрунтоўваць пазіцыю, уменне канструктыўна кіраваць эмоцыямі, уменне ацэньваць рызыкі, прымаць рашэнні, развіваць вырашаць праблемы, супрацоўнічаць з іншымі асобамі.

  • Вызначаюцца наступныя галіны адукацыі: моўна-літаратурная, матэматычная, прыродазнаўчая, тэхналагічная; інфарматыка; сацыяльнае і медыцынскае абслугоўванне; грамадзянска-гістарычная; мастацкая; фізкультурная.

 

https://drive.google.com/file/d/1iXTpV1wV47MNa_WEUzFGa31gCqF6fSii/view

Для кожнай адукацыйнай галіны вызначаны:

  • агульная для ўсіх ступеняў агульнай сярэдняй адукацыі мэта;

  • кампетэнтнасны патэнцыял, які абазначае здольнасць кожнай адукацыйнай галіны фарміраваць усе ключавыя кампетэнцыі праз развіццё навыкаў і стаўлення і базавых ведаў;

  • абавязковыя вынікі вучэбнай дзейнасці вучняў;

  • рэкамендаваная, мінімальная і максімальная колькасць вучэбных гадзін па цыклах навучання.

 

Патрабаванні да абавязковых вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў складаюцца з наступных кампанентаў:

  • групы вынікаў навучання, якія ахопліваюць роднасныя агульныя вынікі;

  • агульныя для ўсіх узроўняў агульнай сярэдняй адукацыі агульныя вынікі вучэбнай дзейнасці вучняў, праз якія рэалізуецца кампетэнтнасны патэнцыял галіны;

  • канкрэтныя вынікі навучання вучняў, якія вызначаюць іх адукацыйны прагрэс па адукацыйных цыклах;

  • арыенціры ацэнкі, на падставе якіх вызначаецца ўзровень дасягнення навучэнцамі вынікаў вучэбнай дзейнасці ў канцы адпаведнага цыкла.

Абавязковыя для навучэнцаў вынікі навучання вызначаюцца індэксамі, у якіх:

  • скарочаная літара абазначае галіну адукацыі, да якой адносіцца абавязковы вынік навучання;

  • лічба ў пачатку індэкса паказвае парадкавы нумар года навучання (класа), па заканчэнні якога чакаецца дасягненне вучэбнага выніку;

  • першая лічба пасля літарнага запісу перад кропкай азначае нумар групы вынікаў даследавання;

  • лічба пасля кропкі азначае лік агульнага выніку навучання;

  • наступная лічба азначае нумар канкрэтнага выніку навучання;

  • апошняя лічба азначае арыенцір для ацэнкі адпаведнага адукацыйнага выніку

 

Ацэньванне: https://ru.osvita.ua/school/estimation/89067/

У адпаведнасці з Дзяржаўнымі стандартамі адукацыі збор, аналіз і фармуляванне меркаванняў аб выніках вучэбнай дзейнасці вучняў ажыццяўляюцца ў працэсе:

  • фармуючага ацэньвання, мэтай якога з'яўляецца адсочванне развіцця асобы навучэнца і працэсу набыцця ім навучальнага вопыту як асновы кампетэнтнасці і пабудовы індывідуальнай адукацыйнай траекторыі асобы;

  • падсумоўваючага ацэньвання, мэтай якога з'яўляецца суаднясенне адукацыйных дасягненняў вучняў з абавязковымі/чаканымі вынікамі навучання, вызначанымі Дзяржаўным стандартам/адукацыйнай праграмай.

Ацэнка прадугледжвае арганізацыю дзейнасці вучняў з мэтай атрымання даных аб стане сфармаванасці чаканых вынікаў навучання, вызначаных настаўнікам для канкрэтнага класа/сістэмы заняткаў па пэўнай праграмнай тэме на аснове адукацыйнай праграмы ўстановы адукацыі.

 

  1. Структура навучальных праграм

 

Навучальныя праграмы: https://mon.gov.ua/ua/osvita/zagalna-serednya-osvita/navchalni-programi

Праграма складаецца з тлумачальнай запіскі, структураванай па тэмах патрабаванняў да чаканых вынікаў навучання. Яны раскрываюцца ў арыенцірах для ацэнкі згодна з дадаткам да Дзяржаўнага стандарту. Прапанаваны аўтарамі мадэльных праграм змест прадмета з’яўляецца асновай для дасягнення чаканых вынікаў навучання. У тыпавых вучэбных праграмах, вызначаюцца арыенціровачная паслядоўнасць дасягнення навучэнцамі чаканых вынiкаў навучання, змест вучэбнага прадмета і віды вучэбнай дзейнасці навучэнцаў. На аснове тыпавых вучэбных праграм установы адукацыі могуць распрацоўваць свае вучэбныя праграмы.

 

  1. Асаблівасці праграм, якія можна аднесці да грамадазнаўчай адукацыі

Мэтай грамадзянска-гістарычнай адукацыі з'яўляецца развіццё асобы навучэнца праз разуменне мінулага, сучаснасці і сувязей паміж імі, узаемадзеяння глабальных, агульнаўкраінскіх і лакальных працэсаў; фарміраванне асобы грамадзяніна Украіны, яго актыўнай грамадзянскай пазіцыі на прынцыпах дэмакратызму, патрыятызму, павагі правоў і свабод чалавека, прызнання каштоўнасці вяршэнства права і нецярпімасці да карупцыі.

Кампетэнтнасны патэнцыял грамадзянска-гістарычнай адукацыйнай галіны і базавыя веды паказаны ў дадатку 17 Дзяржстандарта.

Патрабаванні да абавязковых вынікаў вучэбнай дзейнасці навучэнцаў па грамадзянска-гістарычным напрамках адукацыі прыведзены ў дадатку 18 і прадугледжваюць, што навучэнец:

  • мысліць гістарычна-храналагічна, арыентуецца ў гістарычным часе, устанаўлівае прычынна-выніковыя сувязі паміж падзеямі, з’явамі і працэсамі, дзейнасцю людзей і іх вынікамі ў часе, выяўляе змены і працягласць у жыцці грамадства;

  • мысліць геапрасторава, арыентуецца ў сацыяльна-гістарычнай прасторы, выяўляе ўзаемазалежнасць развіцця грамадства, эканомікі, культуры і прыроднага асяроддзя;

  • мысліць крытычна, працуе з рознымі крыніцамі інфармацыі і ставіць гістарычна абгрунтаваныя пытанні;

  • мысліць сістэмна, выяўляе ўзаемасувязь, узаемаабумоўленасць і ўзаемаўплыў гістарычных падзей, з’яў, працэсаў, дзеячаў у кантэксце адпаведных эпох; разумее множнасць мінулых і сучасных інтэрпрэтацый і параўноўвае іх інтэрпрэтацыі;

  • усведамляе ўласную годнасць, рэалізуе ўласныя правы і свабоды, паважае правы і годнасць іншых асоб, праяўляе талерантнасць, супрацьстаіць праявам дыскрымінацыі;

  • прытрымліваецца дэмакратычных прынцыпаў, канструктыўна ўзаемадзейнічае з іншымі асобамі, супольнасцю ўстановы адукацыі, мясцовай супольнасцю і грамадствам, удзельнічае ў вырашэнні мясцовых, краінавых і глабальных праблем, усведамляе неабходнасць станаўлення вяршэнства права і захавання прававых норм, каб забяспечваюць устойлівае развіццё грамадства.

Асаблівасці развіцця грамадзянскай адукацыі:

Дасягненні на 2023

  • У стандартах пачатковай і сярэдняй адукацыі з'явілася асобная грамадзянска-гістарычная галіна.

  • У V класе – інтэграваны курс “Уводзіны ў гісторыю і грамадзянскае выхаванне” (35 гадзін).

  • У 8 класе прадугледжаны вучэбны прадмет «Грамадзянская адукацыя (17 гадзін), у 9 класе — вучэбны прадмет «Правазнаўства» (17 гадзін).

  • У 10 класе вылучаецца асобны прадмет “Грамадзянская адукацыя” (35-70 гадзін).

  • У стандарты спецыяльнасцей першай (бакалаўрскай) ступені вышэйшай адукацыі ўведзена абавязковая грамадзянская кампетэнтнасць.

  • Настаўнікам прапануюцца розныя курсы павышэння кваліфікацыі па грамадзянскай адукацыі.

Выклікі:

  • У стандартах пачатковай і сярэдняй адукацыі па грамадазнаўстве і гісторыі знялі пытанне этыкі

  • У пераліку прадметных спецыяльнасцей спецыяльнасці 014 «Сярэдняя адукацыя» настаўнікі грамадзянскай адукацыі адсутнічаюць.

  • Падрыхтоўка настаўнікаў грамадзянскай адукацыі ва ўстановах вышэйшай адукацыі з'яўляецца магчымасцю, але не абавязкам.

  • Нагрузка па грамадзянскай адукацыі даецца не па прынцыпе спецыялізацыі, а па неабходнасці дадаваць нагрузку любому настаўніку.

  • Якасць выкладання грамадзянскай адукацыі нізкая (методыка павінна быць інтэрактыўнай, а рэчаіснасць паказвае, што прадмет часта выкладаецца традыцыйнымі метадамі).

  • Урок грамадзянскага выхавання выкарыстоўваецца не па прызначэнні (выхаваўчыя гадзіны, перападрыхтоўка, падрыхтоўка да ЗНО і інш.).

Агляд Асаблівасці рэфармавання школьнай адукацыі Ўкраіны 2023г.  цалкам

PDF icon ukraina_abnaulenne_kampetencyy_i_pragram_1.pdf