Матэрыялы выступлення Паўла Мартыноўскага на міжнародным навукова-практычным семінары «Методыкі фарміравання медыйнай і інфармацыйнай граматнасці вучняў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі» (Нацыянальны інстытут адукацыі 27.09.2016). Апрацавала і размясціла на сайце «Інтэрактыўная гісторыя» Алена Палейка.
1. Кніжныя гравюры як медыятэксты. Якія мэсыджы (паведамленні) яны ўтрымліваюць? (прасачыце па ім змены ў грамадстве напярэдадні Рэфармацыі).
Тры саслоўі. Надпісы азначаюць: «Ты маліся!», «Ты абараняй!». «Ты працуй!». Гравюра XV ст. |
Пропаведзь Яна Гуса ў Віфлеемскай капліцы: з гравюры Ульрыха Гутэна. Джо Хас, 1525 |
Ксілаграфія ("Sauritt дэ Pasts") Лукас Кранах Старэйшы |
2. Параўноўваем розныя медыятэксты. Чаму карыкатура можа сказаць больш, чым фота? Мюнхенскае пагадненне ці змова?
- Прапануйце словы для новай персоны на карыкатуры, якой няма на фота (ці подпіс да карыкатуры).
- Параўнайце з арыгіналам карыкатуры.
Каментар: Мюнхенскія пагадненні прывялі да падзелу Чэхаславакіі (карта на сцяне). Сталін хітра ўсміхаецца, гледзячы на ўдзельнікаў: яны дазваляюць яму прыняць удзел у змяненні межаў Еўропы на карысць СССР, следствам чаго стала падпісанне савецка-германскага пакта аб ненападзе (1939 г.) і сакрэтнага пратаколу да яго аб падзеле Усходняй Еўропы на сферы ўплыву паміж Германіяй і СССР .
3. Работаем з карыкатурай як праблемным пытаннем па тэматыцы дэкаланізацыі.
- Сфармулюйце пытанне да карыкатуры.
- Знайдзіце адрозненні ў каланіяльным і посткаланіяльным становішчы, занатуйце свае меркаванні.
- Параўнайце свае меркаванні з інфармацыяй з інтэрнэт-крыніц па адной з краін Азіі, Афрыкі ці Лацінскай Амерыкі (па выбару ці размеркаванню настаўнікам)
4. Карыкатура як заданне да "перакулегага ўрока".Падумайце, да якога ўрока і па якой тэме можна прапанаваць вучням гэту карыкатуру для самастойнай падрыхтоўкі дома да ўрока па новай тэме.
- Каго мы бачым на гэтай карыкатуры? Чаму вы так лічыце?
- Якой падзеі яна прысвечана?
- Дзе была ўпершыню апублікавана гэта карыкатура? Хто яе аўтар?
Каментар: 1901. Падзел Кітая. Злева направа: каралева Вікторыя (Вялікабрытанія), кайзер Вільгельм II (Германія), імператар Мікалай II (Расія), Марыяна (сімвал Францыі) і імператар Міцухіта (Японія); на заднім плане - кітайскі імператар.
5. Гістарычныя мапы як сродкі фарміравання крытычнага мыслення вучняў.
Устанаўленне аўтарства мапы і высвятленне пазіцыі яе стваральніка дазваляе вучням убачыць падзеі з розных бакоў, улічваць розныя пункты гледжання, пагрузіцца ў адпаведны кантэкст гістарычнай эпохі.
5.1. З дапамогай спампаваных з інтэрнэт-крыніц мапаў можна плённа працаваць над прычынна-выніковымі сувязямі. Вучні звычайна называюць прычынай Першай сусветнай вайны забойства эрц-герцага Франца-Фердынанда ў Сараева, але разгляд гэтых створаных у розныя часы ў розных краінах мапы дае магчымасць устанавіць яе прычыны.
5.2. Высвятленне таго, што ілюструе мапа, бывае часам вельмі карысным.
Мапа ілюструе першыя па колькасці этнічныя меньшасці.
|
Калі мы здагадаемся, што гэта мапа азелянення Еўропы, і параўнаем карцінку 1900 і 2000 гадоў, то ўбачым, што экалагічная сітуацыя не такая і дрэнная.
|