На гэтае пытанне кожны настаўнік, зыходзячы са свайго досведу, можа адказаць па-свойму. Аднак, педагогіка - гэта навука. А навука любое слова, якое не пацверджана лічбай, лічыць пустым.
Да некаторага часу нашы педагогі-навукоўцы нават не падазравалі, што існуе агульнапрынятая методыка разліку эфектыўнасці ўздзеяння розных фактараў на навучанне. І кожная методыка, кожнае новаўвядзенне - будзь тое новы падручнік, школьная форма, працягласць канікул, выкарыстанне гаджэтаў ці час пачатку заняткаў, - усё гэта папярэдне даследуецца і вымяраецца ў лічбах, а толькі потым выносіцца рашэнне, ці ўводзіць гэта ў адукацыйны працэс. Дык вось, самым эфектыўным фактарам уздзеяння на акадэмічную паспяховасць вучняў, прасцей кажучы, - на адзнакі, прызнана "калектыўная эфектыўнасць настаўнікаў" .
Вось, што пра яе піша кандыдат педагагічных навук Кацярына Куксо :
Што такое калектыўная эфектыўнасць настаўнікаў і як яе павысіць?
"А вы чулі што-небудзь аб даследаванні Джона Хэці «Бачнае навучанне»? Калі ў двух словах, то гэты навуковец правёў аналіз большасці даследаванняў у адукацыі і вылучыў фактары, якія ў большай ступені звязаны з адукацыйнымі поспехамі вучняў. Напрыклад, навукоўцы ўстанавілі, што зваротная сувязь на ўроку значна больш эфектыўная, чым выкарыстанне прэзентацый у PowerPoint, а пастаноўка мэтаў працуе нават лепш, чым скарачэнне памеру класаў.
Самы галоўны фактар
Даследчык прааналізаваў у апошняй версіі сваёй работы больш за 250 фактараў: ад матывацыі вучня і сацыяэканамічнага статусу яго сям'і да ролі настаўніка, педагагічных прыёмаў на ўроку і прэстыжнасці школы. Усе фактары прадстаўлены на гэтай старонцы, а на рускай мове ёсць кніга «Бачнае навучанне». Вельмі характэрным аказаўся лідар гэтага спісу. Самы значны прадказальнік поспеху школы - гэта так званая «калектыўная эфектыўнасць настаўнікаў». Што гэта такое?
Калі тлумачыць проста, то гэта ўпэўненасць настаўнікаў у тым, што калектыўнымі высілкамі яны могуць дасягнуць значных вынікаў. Нават калі ім дасталіся не самыя таленавітыя інтэлектуальна і матываваныя вучні.
Тут важна адзначыць некалькі кампанентаў гэтай ідэі:
- ідэя кааперацыі замест канкурэнцыі педагогаў (няхай гэта будзе фонд стымулюючых выплат або лепшыя вучні);
- ідэя пастаяннага развіцця замест простага функцыянавання школы ў стылі «як ёсць»;
- ідэя дасягнення канкрэтных вынікаў, звязаных з павышэннем якасці выкладання;
- ідэя, што працаваць можна добра з рознымі школьнікамі, нават калі гэта першапачаткова не самыя адораныя вучні.
Як павысіць калектыўную эфектыўнасць?
Уявіце сабе такую сітуацыю, што вы, натхнёныя ідэяй пра ролю калектыўнай эфектыўнасці, на наступным педсавеце кажаце нешта накшталт: «Дарагія калегі, я ведаю, што вы выдатныя настаўнікі. І я ўпэўнены (а), што сумеснымі намаганнямі мы можам дасягнуць выбітных вынікаў!» Як думаеце, нешта істотна зменіцца? Хутчэй за ўсё, не. Палымяныя прамовы, хоць і могуць матываваць на нейкі час, звычайна не прыносяць доўгатэрміновых сістэмных вынікаў. Якія ёсць альтэрнатывы палымяным прамовам?
У апошні час шмат гаворыцца пра тое, што кожнаму дзіцяці трэба забяспечыць вопыт паспяховасці на ўроку. Але вельмі рэдка можна пачуць пра стварэнне вопыту паспяховасці для настаўнікаў. Настаўнік у большай ступені паверыць у тое, што ён можа быць лепшым як педагог, больш эфектыўным як спецыяліст, калі атрымае гэты самы вопыт поспеху. Вопыт усвядомленага і бачнага паляпшэння сваіх урокаў і станоўчую зваротную сувязь.
Адзін са спосабаў стварыць для настаўніка бяспечную сітуацыю для атрымання вопыту поспеху - гэта запрасіць яго ўдзельнічаць у куратарскай методыцы. Што гэта такое? Куратарскі методыка - гэта мадэль метадычнай работы ў школе, калі педагогі вучацца адзін у аднаго на аснове прыцэльнага назірання за ўрокамі. Больш падрабязна пра куратарскай методыцы можна прачытаць у метадычцы, даступнай для запампоўкі тут."
Кацярына Куксо вядзе дыстанцыйны трэнінг для кіраўніцтва расійскіх школ «Кіраўнічая стаднёўка: перазагрузка метадычнай работы ў школе з дапамогай куратарскай методыкі». Ён дазваляе кіраўніцтву школ укараніць куратарскую методыку - і за кошт гэтага павысіць калектыўную эфектыўнасць настаўнікаў. Аднак яна не забывае і пра беларускіх педагогаў. Кацярына - актыўная удзельніца і арганізатар Edcamp Belarus. Сёлета менавіта гэтай тэме - тэме супрацоўніцтва, - будзе прысвечана адукацыйная падзея года - EdСamp Belarus - 2019.
Камандная праца настаўнікаў падчас ЕdCamp Belarus