Эксперты
Дыскусія ў газеце «Звязда» пасля публікацыі ліста настаўніка з Віцебскай вобласці пацвердзіла мае асабістыя адчуванні пра школу: усё вельмі дрэнна і, на жаль, так думаюць многія мае калегі.
Што трэба зрабіць, каб палепшыць становішча?
Гэта маё асабістае меркаванне – звычайнай беларускай настаўніцы з педстажам 25 гадоў. Некаторыя з гэтых крокаў не патрабуюць ніякіх фінансавых укладанняў, трэба толькі палітычная ды адміністратыўная воля.
17 сакавіка 2010 года газета «Звязда» надрукавала ліст настаўніка з Віцебшчыны «Самаадданасць педагога нельга эксплуатаваць бясконца». Журналісты звярнуліся да настаўнікаў, каб тыя дасылалі ў рэдакцыю свае пытанні, агучвалі праблемы школы. Рэдакцыя абяцала перадаць усе пытанні і прапановы Міністэрству адукацыі і надрукаваць адказ.
Артыкул збіраў і збірае водгукі настаўнікаў больш за паўтара года. На сённяшні дзень настаўнікі даслалі 326 лістоў. Рэдакцыя перадала гэтыя водгукі ў Міністэрства адукацыі, каб тое адрэагавала на праблемы школы і настаўніка, але рэакцыі не дачакалася.
Я паспрабавала сістэматызаваць сказанае ў каментарах, каб выявіць, што думалі самі настаўнікі пра стан адукацыі. Звяртаю ўвагу, што гэтае абмеркаванне было яшчэ да крызісу, які ўдвая знізіў заробкі педагогаў. Некаторыя высновы ілюструюцца цытатамі з настаўніцкіх лістоў на мове арыгіналу.
Наталля Ільініч: Што мы пабачылі ў Варшаве 
У снежні 2011 г. чарговая група беларускіх настаўнікаў наведала сталіцу Польшчы з мэтай пазнаёміцца з сістэмай адукацыі гэтай краіны, як жыве польская школа, як польскія настаўнікі на практыцы прымяняюць методыку Актыўная Ацэнка. Хацелася б падзяліцца сваімі ўражаннямі ад вандроўкі.
У Польшчы ёсць 3 тыпы школ – дзяржаўныя, грамадскія і прыватныя. Мы наведалі 3 розныя школы па форме ўласнасці, адно, што аб’ядноўвае іх, там працуюць па методыцы Актыўнай ацэнкі...
Максім Багдановіч: Да пытання пра беларускую і вялікарускую гаворку ў мясцовай школе
Пры навучанні па-вялікаруску з ужытку беларускага дзіцяці скрэсліваецца маса своеасаблівых, чыста беларускіх словаў, вобразаў, абаротаў і, такім чынам, усе звязаныя з імі жывыя, ясныя і звыклыя ўяўленні і перажыванні. Гэта – несумнеўнае змізарненне дзіцячай псіхікі. Разам з тым беларускае дзіця сустрэне доўгі шэраг ніколі не чутых вялікарускіх слоў, вобразаў i зваротаў, якія напоўняць яго псіхіку цёмнымі, блытанымі, нетрывалым і ў шмат якіх выпадках зусім памылковымі ўяўленнямі.
Актыўная ацэнка як філасофія навучання
Матэрыялы Эвы Боргаш для семінара «Актыўная ацэнка як філасофія навучання», які адбыўся ў Мінску 11 снежня 2011 г.
Для чаго патрэбна Актыўная ацэнка? Каб:
1. настаўнікі атрымлівалі большую аддачу ад навучання;
2. замест канкурэнцыі на ўрок прыйшла супраца;
3. падвысілася індывідуалізацыя навучання;
4. вучні працавалі больш эфектыўна і свядома;
5. палепшыліся вынікі навучання;
6. бацькі ўдзельнічалі ў навучальным працэсе.
Алесь Лозка, старшыня ТБШ
«Таварыства беларускае школы» – культурна-асветная арганізацыя ў Заходняй Беларусі – было створана рашэннем Цэнтральнай беларускай школьнай рады ў Вільні, а 7 снежня ўтварылася ТБШ у Радашковічах, заснаванае Браніславам Тарашкевічам. Аб’яднанне дзвюх арганізацый у таварыства, статут якога быў зацверджаны 1 ліпеня 1921 года, стала пачаткам пашырэння культурна-асветных гурткоў у Заходняй Беларусі. У сярэдзіне 1930 г. налічвалася іх больш за паўтысячы, якія аб’ядноўвалі 15 – 30 тысяч чалавек.
Асноўная мэта дзейнасці таварыства была абвешчана ў статуце – «пашыраць і памагаць асьвеце ў беларускім нацыянальным, людскім і хрысціянскім духу». Згодна са статутам, таварыства магло адкрываць і ўтрымліваць народныя школы і дамы, курсы, настаўніцкія семінары, чытальні-бібліятэкі, сярэднія і вышэйшыя навучальныя ўстановы, выдаваць часопісы, падручнікі і іншую літаратуру, займацца канцэртнай дзейнасцю...
Таццяна Шчурко, Новая Еўропа 
Увосень у Мінску завяршыўся чарговы конкурс «Настаўнік года Рэспублікі Беларусь – 2011». Конкурс ладзіцца ў Беларусі не штогод – за дваццаць апошніх гадоў іх было ўсяго дзевяць. Аднак гэтага дастаткова, каб канстатаваць парадокс: у краіне, дзе настаўнікамі працуюць збольшага жанчыны, пераможцамі прафесійнага конкурсу робяцца пераважна мужчыны.
За перыяд існавання конкурсу мужчыны рабіся пераможцамі шэсць разоў, а жанчыны – толькі тры. Пры гэтым жанчыны практычна заўсёды дамінуюць сярод удзельнікаў фіналаў.
Святлана Цішко, Рэгіянальная газета 
Адзіны ў Смаргоні першы клас з беларускай мовай навучання невялікі – 11 чалавек. У гэтым і бацькі дзяцей, і педагогі бачаць свае плюсы.
1 «В» клас з беларускай мовай навучання адкрыўся сёлета на базе СШ №1. Тут па-беларуску выкладаюць усе прадметы, акрамя рускай мовы. Уся дакументацыя вядзецца таксама на беларускай мове.
Цяпер дзеці разам са сваёй настаўніцай Ірынай Шаніховіч рыхтуюць ранішнік. Ён будзе прысвечаны восені і таму, што былыя дзетсадаўцы сталі першакласнікамі – дзеці атрымалі вершы, вучаць іх і рэпеціруюць свае выступленні.
Няправільных думак не бывае: Эфектыўны ўрок літаратуры 
Галіна Анатольеўна СУХАВА,
настаўніца беларускай мовы і літаратуры гімназіі № 5 Віцебска,
выдатнік адукацыі, лаўрэат конкурсу «Настаўнік года-2009».
Сёння, калі інфармацыйны паток захоплівае кожнага ўдзельніка адукацыйнага працэсу, неабходна думаць пра эфектыўныя шляхі арганізацыі ўрока. Праблему эфектыўнага вывучэння літаратуры можна сфармуляваць наступным чынам: як за абмежаваны час, адведзены на вывучэнне мастацкіх твораў, навучыць большаму? Ці як навучыць таму ж за меншы час?
Адным з самых моцных стымулаў да перагляду падыходаў і ўласных пазіцый да эфектыўнага навучання літаратуры з’яўляюцца кантроль і ацэнка вынікаў навучання. Для настаўніка ацэнка ведаў і ўменняў вучняў з’яўляецца найбольш складанай задачай.
Міхась Булавацкі, спецыяльна для nastaunik.eu
Няўдалыя школьныя рэформы апошніх гадоў, асабліва пераход на 12-гадовую праграму і раптоўная ад яе адмова, выбілі настаўнікаў з наезджанай каляіны – гэта, натуральна, не паспрыяла павышэнню эфектыўнасці іх працы. Вырашаць праблему ў масавым парадку наша школа яшчэ не навучылася. І людзі кінуліся шукаць памочнікаў у гэтай справе – «рэпетытараў».
Дзяржава, не змогшы адолець гэтае «зло», урэшце прызнала карыснасць працы рэпетытараў і ўзаконіла іх дзейнасць, атрымліваючы дадатковыя падаткі ў бюджэт.
Шчыра скажу, калі я працаваў у школе ці ліцэі, мяне зусім не турбавала, карыстаецца хтосьці з маіх вучняў паслугамі рэпетытара ці не. Калі карыстаецца, і гэта яму дапамагае, то і на здароўе. А калі б шкодзіла, я са сваім досведам адразу б тое заўважыў і прыняў меры. Ды і сам вучань хутка разабраўся б, што дапамога рэпетытара вядзе не туды і адмовіўся б ад яго паслуг.