У першы дзень навучальнага года заўсёды гучыць шмат прыгожых словаў рознай ступені шчырасці. Не ведаю як вы, а я іх слухаць не магу. Асабліва пра “сеяць разумнае, добрае, вечнае”. Хто-небудзь ведае, што за імі стаіць?
Я вось сёння хачу пажадаць настаўнікам не балбатаць, а задумацца, каго мы выхоўваем? Навошта нашым дзецям той розум? Для каго дабрыня? Што значыць вечнае?
Ці будуць у Магілёве беларускія класы?..
Што важней - развіваць розум ці выконваць праграму?
Працаваць з адным-двума вучнямі трэба не так, як працаваць з дваццаццю. Чаму?
І чаму маленькіх беларусаў навучаюць людзі, якім беларускае не баліць? Бо ўжо няма таго органа, які павінен балець?
Як сустрэцца беларускамоўнаму настаўніку і беларускамоўнаму дзіцяці?..
Праблемы медыяадукацыі ў Беларусі актыўна абмяркоўваюцца ў педагагічным асяроддзі. І чым больш знаходзім адказаў, тым больш з’яўляецца пытанняў. На гэтым этапе надзвычай цікавым падаецца досвед суседніх краін, якія ўжо стварылі нацыянальную мадэль медыяадукацыі.
Некалькі год таму ў прэсе быў артыкул пра тое, як замежнікі, якія наведалі беларускую школу, не маглі зразумець, чаму нашых дзяцей так хвалюе тэма здароўя. Пытанні здароўя ва ўсім свеце выходзяць на першае месца толькі ў пенсіянераў ці хворых людзей, а дзеці і падлеткі традыцыйна цікавяцца музыкай, модай, хочуць быць незалежнымі, мець свае фінансы, сяброў, павагу і пры гэтым пратэставаць, весяліцца і кахаць. І толькі ў Беларусі школьнікі замест жыцця выбіраюць ЗОЖ. Што з імі не так?
У шпіталі, я і ў войску, пачынаеш цаніць самыя простыя рэчы. Так атрымалася, што ў шпіталь – Магілёўскую гарадскую лякарню хуткай медыцынскай дапамогі – я трапіў праз тры гады пасля таго, як там жа мне рабілі аперацыю, звязаную з апендыцытам. Цяпер – таксама аперацыя, таксама ў вобласці жывата, таксама зіма…
Паколькі атрымалася так, што раптам з’явіўся вольны час, то надарылася магчымасць падумаць і асэнсаваць тое, што не паспяваеш заўважыць, будучы занятым паўсядзённымі клопатамі.
Спынюся на трох рэчах.
У нобелеўскай прамове Святланы Алексіевіч мяне закранулі словы, адрасаваныя настаўнікам.
"Мы убийцы, папа!" - сказала пісьменніца свайму бацьку-настаўніку пасля таго, як пабачыла ў Афганістане нядаўніх школьнікаў, паслухмяных настаўніцкіх дзяцей, якім з дапамогай школы заклалі скажоныя ідэалы, - "Дети, которых вы с мамой учите, на чужой земле убивают неизвестных им людей, чтобы все твои слова превратились в прах. Мы – убийцы, папа, понимаешь!?" Бацька заплакаў.
Учора, прабягаючы міма Акадэміі паслядыпломнай адукацыі, у імправізаванай курылцы на вуліцы ўбачыла каля дзясятка святочна апранутых настаўніц, якія бавілі час за размовамі і перакурам. “Подумай, какой подлец!” – даляцела да маіх вушэй фраза адной з курыльшчыц. Я ні на кроплю не здзівілася ўзроўню дыскусіі адукацыйнай эліты і пабегла далей.
Апошнім часам у медыя з’яўляецца шмат “інфармацыйных качак”, якія дапамагае выкрыць простая школьная матэматыка.
З аповесці расійскага пісьменніка Вячаслава Кандрацьева: “Сталі яны па чатыры ў рад і пайшлі. Чалавек трыста іх было, вось і расцягнулася калона на паўкіламетра…”
1 траўня 2002 года. Заканчваючы першы курс ВДУ імя П.М. Машэрава, задумваўся пра тое, што зусім мала ведаю сваю радзіму, за 20 год жыцця пабыўшы толькі ў дзясятку гарадоў – наперш там, дзе жывуць сваякі або з рознымі экскурсіямі. А што я ведаю пра, напрыклад, Паставы, Пружаны, Чэрыкаў, Мазыр, Ваўкавыск і Барысаў? Толькі тое, у якой вобласці яны знаходзяцца? Таму вырашыў сесці на цягнік і накіравацца ў Барысаў. Проста так, без нейкай папярэдняй падрыхтоўкі.
У электроніцы ёсць такі тэрмін – абарона ад дурака. Г. зн., калі дурань нешта зробіць не так, прыкладам, пераблытае “плюс” з “мінусам”, прылада не павінна папсавацца.
Амаль усе складаныя тэхнічныя механізмы маюць такую схему. Мела яе і Чарнобыльская станцыя, аварыю на якой, справакаваў па звестках МАГАТЭ якраз дурань, што па загадзе зверху адключыў тую самую абарону ад дурака.
Я вяду да таго, што дурань, які трапляе наверх, які надзелены паўнамоцтвамі, нашмат страшней любой тэхнагеннай катастрофы. Ён і ёсць катастрофа сам па сабе.
